κυβερνο-πολεμική

Η μελέτη και ο πειραματισμός με την ασφάλεια (ανασφάλεια ειπώθηκε σε παλιότερο ποστάρισμα) με έφεραν κοντά και στο θέμα "cyberwarfare" που γρήγορα μεταφράζω σαν κυβερνο-πολεμική. Μερικά στοιχεία περί ηλεκτρονικού πολέμου έμαθα τη περίοδο της στρατιωτικής θητείας. Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο της D. Denning αρκετά περιγραφικό με διαφορες περιπτώσεις κυβερνο-πολέμου. Τρέχοντας το greek honeynet project είδα από κοντά εχθρικά πακέτα ενίοτε και στοχοθετημένα για συγκεκριμένη εισβολή. Μόλις βρεθεί ευκαιρία θα κάνω μια πιο λεπτομερή περιγραφή. Υπάρχουν διαθέσιμες μερικές πτυχιακές σχετικές με ασφάλεια από φοιτητές που ενδιαφέρθηκαν για το δίκτυο Αριάδνη.

Το ακόλουθο άρθρο από τους "ανθρώπους-με-ενδιαφέρον" του παλαίμαχου Φάρμπερ συνδέει το μεγάλο τοίχο του Πεκίνου με τον χαρακτηριστικό τίτλο "ο εχθρός επί των τοιχών", κάνει αλληγορία με την αντίστοιχη συσκευή προστασίας "firewall". Θα παρακολουθήσω τον προβληματισμό του ...
γιατί είναι γνωστό πόσο εύκολα παραβιάζονται οι υπολογιστές στο κινεζικό διαδίκτυο και γίνονται έρμαια κακόβουλων δικτύων οπότε η φράση 'επίθεση από κίνα' ΔΕΝ αληθεύει επακριβώς.

Ενα άλλο σχετικό άρθρο στο ΤΙΜΕ για την επιχείριση "titan rain" αναφέρει τη διαφορά μεταξύ Κίνας που κατά τα λεγόμενα ενθαρρύνονται οι κρακεράδες και ΗΠΑ που βρίσκονται αντιμέτωποι με αυστηρή νομοθεσία που οδηγεί ακόμα και σε απόλυση απο την εργασία τους.

Τέλος, το άρθρο του IEEE αναφέρεται για εισβολή με στόχο την ελληνική κυβέρνηση. Η ανάλυση της υπόθεσης ευτυχώς έγινε από δικούς μας ανθρώπους (οπότε κάπως σώζεται η σημαία νομίζω) και βέβαια ότι υπάρχει η σχέση των αναλυτών με τα γεγονότα και δραστηριότητες του "Αριάδνη Τι ?" το κάνει διπλά άξιο αναφοράς εδώ.

Εγκαίνια ΕΔΕΤ 3 και χαμένο BCP παράδειγμα

Πήρα πρόσκληση να πάω στην παρουσίαση του ΕΔΕΤ 3 που έγινε στο Πλανητάριο (Ιδρυμα Ευγενίδου) με αφορμή τα 10 χρόνια της ΕΔΕΤ Α.Ε. (1998 -2008)

Πάλι όπως και στα 10 χρόνια του δικτύου ΕΔΕΤ (1996 - 2006) ξεχάστηκαν τα προηγούμενα 10 χρόνια του ΕΔΕΤ ν.0 δηλαδή του ΑΡΙΑΔΝΗ παρόλο που το έθεσα σε κάποιες λίστες του ΕΔΕΤ (2007, η ημερομηνία έχει σημασία ...).

Στα διάφορα ΕΔΕΤ της Ευρώπης (Αγγλία, Ολλανδία, Σκαδιναβικές χώρες, Σλοβενία) μια γρήγορη ματιά στα ονόματα των στελεχών δείχνει αμέσως πως η λογική της συνέχειας τηρείται. Αντίθετα στο ελληνικό μας περιβάλλον δείχνει ότι από το αρχικό σχήμα τηςδεκαετίας 1984 - 1994 στο συνεχιζόμενο σήμερα έργο κάτι δεν αναφέρεται.

Τι να πω για την έλλειψη αναφοράς στο κ. Νίκο Μαλαγαρδή, ιδρυτή του ΕΔΕΤ v.0 σαν κρατική πολιτική, σαν προώθηση της ιδέας στα πανεπιστήμια, σαν ιδρυτή της δραστηριότητας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, σαν συμμετοχή στο διεθνές γίγνεσθαι, σαν πρακτική "ανθρωπο-δικτύων", σαν σύνδεση με κέντρα αριστείας π.χ INRIA, σαν απόκτηση τεχνολογίας για πειραματισμό (είχα τη τύχη να συνεργάζομαι μαζί του on-line με το MINITEL το 1986 ! που έφερε στη βαλίστα του), σαν συγγραφή προτάσεων π.χ εθνικό δίκτυο ερευνας, εθνικό κέντρο τεκμηρίωσης κ.α.

Ο λόγος που κάνω αναφορά εδώ είναι ο ίδιος που έθεσα και στη λίστα του ΕΔΕΤ χωρίς να πάρω απάντηση (αν και κάποιος φίλος όντως ενδιαφέρθηκε σε προσωπική βάση βέβαια), γιατί δεν γίνεται αναφορά στην ιστορική εξέλιξη του έργου ?, δηλαδή όταν το ΕΔΕΤ 1 αποτελείτο από ένα router και μια γραμμή στην Ευρώπη και οι 60-80 router των πανεπιστημίων έτρεχαν από το ARIADNE-T (δες σχήμα του 1993) τη περίοδο 1995-96-97-98 που το σχήμα είχε όνομα ΕΔΕΤ ήταν εκτός συστήματος "ΑΡΙΑΔΝΗ" ? Προφανώς όχι.

Η μη αναφορά στο ΑΡΙΑΔΝΗ λοιπόν δεν στέκει επιστημονικά-τεχνικά ούτε και οργανωτικά.

Τι να πω, ακόμη και σήμερα πανεπιστήμια κάνουν χρήση του address space του ΑΡΙΑΔΝΗ, να μη αναφέρω τα στελέχη που δημιούργησε η ΑΡΙΑΔΝΗ ούτε τη τεχνογνωσία που έστειλε στο ΕΔΕΤ και στα εργαστήρια που το στηρίζουν, δεν μετράνε τέτοια στοιχεία για αναφορά ?

Πιό πρόβλημα εντοπίζω ?

Δεν είναι άλλο από αυτό που εντοπίζουν επώνυμοι που ακτινογραφούν το ελληνικό μας περιβάλλον: δεν υπάρχει ουσιαστική συνεργασία στο ελληνικό τοπίο (δες πρόσφατη δήλωση Νεγρεπόντε). Η εποχή της Πληροφορίας και του διαδικτύου είναι εξ'ορισμού εποχή μεγαλύτερης επικοινωνίας, κατά συνέπεια και συνεργασίας. Οι ανοικτές λογικές (δες ελεύθερο λογισμικό) μετασχηματίζουν το κοινωνικό (δες social software), το οικονομικό πεδίο (δες amazon και google) καθώς και το γενικότερο επίπεδο της κουλτούρας (δες ενημέρωση και wikipedia). Tι νόημα είχε το world-wide-web χωρίς την επιθυμία των επιστημόνων να συνεργαστούν και να επικοινωνήσουν.

Χρειαζόμαστε αναφορές (κάτι σαν best practices case) που να μας ενθαρύνουν. [Αρα, νενικηκάς με Μαρία Δήμου του CERN, έπεσα έξω στα περί συνεργασίας, το 1986]

Να λοιπόν το θέμα που θέτω:

Το ΕΔΕΤ αποτελεί de facto μια περίπτωση συνεργασίας (σε μεγάλη σχετικά κλίμακα) που η ψηφιακή φύση επέβαλε στους συμμετέχοντες αλλά όμως επισήμως αγνοείται σαν τέτοια,
γιατί η πολιτική του κινείται σε κλειστό κανάλι με τους διάφορους παράγοντες να χάνουν το δάσος.

Γνωρίζω ότι στο παρελθόν, το εγχείρημα "Αριάδνη" ενόχλησε τα κέντρα (μερικοί ακαδημαϊκοί) που δεν είχαν πάρει είδηση τα συντελούμενα (δηλ. δίκτυα, ανοικτά πρότυπα κλπ) και θέλουν να σβήσουν αυτή την μνημόνευση. Γιατί θέλουν ίσως να πουλήσουν στην κυβέρνηση μια κάποια μοναδικότητα και αποκλειστικότητα, δεν μπορεί οι κ.καθηγητές να μην έπαιξαν το διαδίκτυο στα δάκτυλα ? Και όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική, στη καλύτερη περίπτωση υπήρξαν 1-2 ιδρύματα σαν απλοί χρήστες όμως όχι σαν developers.

Οι συνέπειες βέβαια είναι σημαντικές. Η πιό σημαντική είναι αυτό που δήλωσε ο κ. Μιχάλης Μπλέτσας (media-lab-mit, olpc) ότι η Ελλάδα θα πρέπει να βρει τον δικό της δρόμο στην Κοινωνία της Πληροφορίας, τις δικές της εφαρμογές. Δεν βλέπω κάτι να κινείται σοβαρά, εσείς ?

Το ΕΔΕΤ θα έπρεπε να προβάλει τη συνεργατικότητα 1984 - 2008 σαν το κύριο επίτευγμα όχι μόνο τα 10 giga και το videoconference με Καναδά. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να υπάρχουν αναφορές του στυλ "τι έκανα για το τάδε θέμα", "τι προβλήματα έλυσα, τι δυσκολίες αντιμετώπισα" γιατί αποτελούν στοιχεία γνώσης και σίγουρα βοηθούν τους νεώτερους σκαπανείς να χτίσουν. Η μετάδοση της εμπειρίας στό τομέα αυτό είναι μεγάλο θέμα γιατί δεν υπάρχει έτοιμο περιεχόμενο μάθησης.

Τι να πω και για τη ΓΓΕΤ που μετά κόπου πίστηκε να βάλω το όνομα του αρμοδίου στελέχους (κ. Σ.Χρυσάφη) στη πρώτη μπροσούρα του ΑΡΙΑΔΝΗ το 1990, για να προσδόσω τη "κρατική διάσταση" του έργου. Ακόμη και τα στελέχη του αναδόχου φορέα 'ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ' είχαν αντίρηση για την συγκεκριμένη αναφορά γιατί το ήθελαν ως αποκλειστικό έργο του ερευνητικού κέντρου όχι κάτι που το μοιράζονται με άλλους φορείς.

Τέλος, τι να πω για κάποιες αναφορές από άσχετους δημοσιογράφους με άρθρα του στυλ "να ο κύριος ιντερνετ" όπου ο αναφερόμενος ούτε modem έστησε, ούτε email κωδικό απόκτησε με δικό του χάκεμα, ούτε RIPE συμμετοχή είχε, ούτε IOS διαμόρφωσε πρωτογενώς, ούτε ΕΒΟΝΕ έπαιξε, ούτε AUTONOMOUS SYSTEM δήλωσε, ούτε EGP/BGP2/4 debugging έκανε και μόνο 2-3 εντολές SH στο UNIX άρθρωσε (δανεικές κι'αυτές βέβαια, αλλά στη χώρα του μεγάλου Τσαρούχη ότι θέλεις δηλώνεις και φυσικά ο εξίσου άσχετος δημοσιογράφος αναμεταδίνει χωρίς στοιχειώδη διασταύρωση).

Αν υπάρχει αμφιβολία κάντε ένα τεστ ρωτώντας: τι σημαίνει exponential backoff algorithm και γιατί αποτελεί το σκελετό που συγκρατεί το διαδίκτυο..


Τώρα βέβαια είμαι θυμωμένος που ομάδα καθηγητών από το γνωστό τόπο του εγκλήματος, η οποία αξιολόγησε το έργο μου ως μη ερευνητικό, ότι δεν έφερα νέα γνώση, ότι ο σχεδιασμός της ΟΤΕ-ΝΕΤ δεν έχει σχέση με την συμμετοχή στην ανάπτυξη της τεχνολογίας δρομολόγησης και εν πασι περιπτώσι αυτά τα πράγματα δεν είναι R&D αλλά μόνο D. Το γεγονος ότι οι ίδιοι οι αξιολογητές όχι σε D αλλά σε κάνενα τομέα του διαδικτύου δεν πρόσφεραν κάτι, πάει περίπατο. Καλά το ΕΔΕΤ 0,1,2,3 με κοντύλια έρευνας δεν κινείται ? αυτός που υλοποιεί έργο με τα κονδύλια, μόνο μπρίκια κολλάει ?

Ομως η δημιουργία ενός wifi hotspot στο Σύνταγμα το 2007 αξίζει σαν επίτευγμα ερευνητικού εργαστηρίου ??!! που καθοδηγεί είς των αξιολογητών, ο οποίος αξιολόγησε αρνητικά το έργο μου αλλά για το δικό του εργαστήριο, δηλώνει με περιφάνεια:


Το έργο χρηματοδοτήθηκε από την Ειδική Γραμματεία Ψηφιακού Σχεδιασμού, μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας και υλοποιήθηκε από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Εργαστήριο Υπολογιστικών Συστημάτων-CSLAB). Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να δείτε στη σελίδα με τους συντελεστές του έργου


στη περίπτωση της δικής μου δουλειάς, δηλαδή να μετασχηματίσω το ελληνικό ΕΔΕΤ v.0 από COSINE σε INTERNET μέσα από πειραματισμό και ερευνητική χρηματοδότηση 2 ετών (1992-1994) δεν αξίζει αναφοράς σε ερευνητικό πλαίσιο, κι ας πήρε εύσημα από την DGXIII που έστειλε τα κονδύλια έρευνας ! Ο κ. καθηγητής έχει άλλα κριτήρια (*).

Αυτό είναι ένα παράδειγμα που εξηγεί κατ'εμέ γιατί είναι δύσκολη η συνεργασία, είναι
το ψυχολογικό εμπόδιο να αναγνωρίσης τη δουλειά του άλλου γιατί θεωρείς ότι η δικιά
σου είναι το μέτρο σύγκρισης που πρέπει να επιβιώσει κι ας μετράει ελάχιστα, οπότε μειώνοντας σε μηδενικό τη δουλειά των άλλων η επιτυχία είναι εγγυημένη.

Η συνεργασία απαιτεί αναγνώριση κάθε προσπάθειας, οι αναφορές για προηγούμενα βοηθάνε το πνεύμα της συνεργασίας που είναι σε τελευταία ανάλυση το βασικό στοιχείο των υποδομών τύπου ΕΔΕΤ που χτίζονται.

Να τι λέει περί συνεργασίας και ένα αδελφό πνεύμα ο Howard Rheingold



(*) Δυστυχώς η αντίφαση δεν αφορά μόνο το πανεπιστήμιο και κάποιους καθηγητές αλλά και ερευνητές μέσα στον ίδιο το ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ, με παρόμοια συμπεριφορά και νοοτροπία μηδενισμού του έργου ανάπτυξης του ιντερνετ στην Ελλάδα (για το τμήμα που με αφορά αναφέρομαι μόνο). Τι να πει κανείς για την αντίφαση να προβάλεται η δημιουργία των ΑΡΙΑΔΝΗ, ΟΤΕΝΕΤ σαν επίτευγμα του Ερευνητικού Κέντρου αλλά επίσημα να καταγράφεται στην αντίστοιχη αξιολόγηση ότι το έργο δεν ήταν αποτέλεσμα έρευνας.

(+) εις πανεπιστημιακός αξιολογητής μου κάρφωσε την ερώτηση τι σχέση μπορεί να έχει η δημιουργία του παρόχου υπηρεσιών διαδικτύου ΟΤΕΝΕΤ με έρευνα και γνώσεις. Δήλωσα περί συμμετοχής στις ομάδες εργασίας των EBONE και RIPE που τροποποίησαν τη τεχνολογία δρομολόγησης BGP2 σε BGP4 ώστε να γίνει εφικτή η υλοποίηση δικτύων backbone να εφαρμοστεί η απαίτηση για policy-routing κλπ κλπ. Αυτή τη γνώση που απόκτησα μετέφερα στο σχεδιασμό για το ΟΤΕΝΕΤ, καθοδήγησα φοιτητικές πτυχιακές κλπ. ήταν η απάντηση που έδωσα αλλά δεν έγινε αποδεκτό. Εμένα μου αρκεί πάντως που οι ειδικοί των ομάδων έγιναν στελέχη της CISCO, μάλιστα ο ένας είναι αντι-πρόεδρος.

Τρέχοντα

Η απαρχή της εξέλιξης της κυβερνο-υποδομής
Willian Dutton , Oxford Internet Institute ανακοινώνει μια συζήτηση για τα 25 χρόνια του DNS, η σελίδα αναφέρει ένα βιντεάκι στο youtube σχετικό με τη σημασία του DNS και ιστορικά στοιχεία. Εντόπισα τον Dutton διαβάζοντας μια μελέτη του στην ο οποία αναφέρει το strowger switch σαν στοιχείο της ανάλυσης του σχετικά με το θέμα τεχνολογία και κοινωνία. Παρατηρεί ότι η τεχνολογία παραμερίζει τους ενδιάμεσους στην πορεία της και δίνει το παράδειγμα της εφεύρεσης του Strowger (ιδιοκτήτης γραφείου κηδειών !!) για να γλυτώσει την απώλεια πελατών από τους υπαλλήλους του στον τηλεφωνικό πίνακα. Η αναζήτηση του Dutton μοιάζει με την αναζήτηση που κάνω βασισμένος στην έννοια "κβάντο αυτοματισμού" (*), την αρχέτυπη ιδέα που έχω για την εξέλιξη του global net. Φαίνεται ότι έφτασα στο ίδιο σημείο της αναζήτησης και με το ίδιο σκεπτικό με τον Dutton. Η εφεύρεση του Strowger, βασικό εξάρτημα της υποδομής, με φρακταλοειδή τρόπο απλώθηκε στην υφήλιο αποτελόντας την πρώτη φάση της κυβερνο-εξέλιξης. Σχεδιάζω να επικοινωνήσω με τον Dutton και αν είμαι τυχερός να λάβω κάποια σχόλια.
(*) περισσότερα στο θεωρητικό μπλογκ

Dave Farber - interesting people list:
μια κακή υπηρεσία (web service) σχετικά με location based services. Η πρώτη φορά που άκουσα για τηλεφωνία και διαδίκτυο ήταν από τον Huitema ( στα πλαίσια της IPv6 συζήτησης και ενθουσιάστηκα με τη τοποθέτηση "ip can overhaul all telephone traffic". Ηταν η εποχή που το σύνθημα της τεχνο-ιδεολογίας "ip over anything" - εννοώντας ότι όλες οι τεχνολογίες μετάδοσης θα υπαχθούν στα επινίκια της τεχνολογίας ip - αντικαθιστούσε μια προωθημένη εκδοχή "anything over ip".
Μια νέα υπηρεσία (αριθμός τηλ. ==> διεύθυνση) έχει απρόβλεπτες συνέπειες (δίνει άκριτα
στοιχεία που δεν πρέπει).
Τη ζημιά έχει κάνει μια εταιρία με το όνομα ACCELLER, αναφορά του Λορεν, ακτιβιστής που εντόπισε το πρόβλημα συζητάει στην λίστα του Φάρμπερ
Details of Unlisted Number Address "Exploit" Revealed
>>
>> http://lauren.vortex.com/archive/000347.html



Η ιδέα του HONEYPOT πατέντα ?
Lance Spitzner - honeynet list καλεί σε βοήθεια μια και η Microsoft επιχειρεί να πατεντάει την ιδέα "client honeypot".

Folks,

I just found out the US Patent office has started an interesting
online Wiki for submitting prior art for specific patents. It looks
like this is a trial program. I also just found out they have
Microsoft's patent application for client honeypots (called
HoneyMonkey). If you have done any research in this field I highly
recommend you go there and submit your prior work

(αν) ασφάλεια τι ?

Από το βήμα "Αριάδνη τι ?" στο βήμα "(αν) ασφάλεια τι ?".

Μια σειρά από βήματα γνώσης είπαμε στην εισαγωγή ,δηλαδή μικρές και μεγάλες ερωτήσεις σχετικά με την εξέλιξη του φαινομένου "δια-δίκτυο", καθώς προσπαθώ να κατανόησω και να κωδικοποιήσω το αποτέλεσμα.

Το πρόθεμα, οι παρενθέσεις, το ερωτηματικό και το υπονοούμενο που έχουν τα σύμβολα σχετικά με την ασφάλεια και πως μπήκε το θέμα στο ραντάρ μου σαν το νέο στίγμα από το φαινομένο, θα αναλυθεί παρακάτω. Ετσι και αλλιώς το στίγμα αυτό αποτελεί ένα αρκετά επίκαιρο θέμα και θα παραμείνει για αρκετό μεγάλο διάστημα.

Στο δικό μου σύστημα κατανόησης η λύση του παζλ (με θέμα διαδίκτυο τι άλλο :-) ) ξεκίνησε από το DNS - domain name system (δες προηγούμενο ποστάρισμα ), ένα από τα πιό κρίσιμα εξαρτήματα του συμπλεγματος internet. Ταιρίαζει λοιπόν να ξεκινήσω τα περί ασφάλειας από το θέμα "DNS security".Η κοινότητα έδωσε το όνομα "DNSSEC" σαν αναφορά στη λύση του προβλήματος. Η αφορμή για ποστάρισμα ήρθε διαβάζοντας το RFC3833 ότι μέχρι το 2004 το IETF δεν είχε καταγράψει τη γκάμα των απειλών που αντιμετωπίζει ο μηχανισμός DNSSEC οπότε οι συγγραφείς του RFC θέλησαν να μελετήσουν το θέμα και να φτιάξουν μια πρώτη λίστα.O κωδικός "RFC3833" αφορά το όνομα του κειμένου που καταγράφει τη σχετική τεχνογνωσία των συγγραφέων.

Τι μου κάνει εντύπωσει ? μα το σύστημα ονοματοδοσίας είναι από τα πλέον κρίσιμα στην λειτουργια του διαδικτύου αλλά η συνειδητοποίηση των λεγομένων απειλών είναι μια εντελώς πρόσφατη και ανοικτή υπόθεση.

Η εμπλοκή μου στο διαδίκτυο έχει μια πολύ σύντομη περιγραφή "μια σειρά από τι (δηλαδή ερωτηματικά" γι αυτό και η προσθήκη "-t" στο "ariadne", που ήταν η ονομασία έδωσε ο προηγούμενος developer από εμένα στο συλλογικό κατασκεύασμα "ερευνητικό και ακαδημαϊκό δίκτυο".

Γιάννη τι "ARIADNET" και βλακείες γιατί αλλάζετε ένα τόσο ωραίο όνομα ? Νομίζω ήταν η ομάδα του JANET από Newcastle που μου έκανε τη παρατήρηση, οπότε το ντιμπαγκιν ήταν άμεσο. Οι επίσημοι συνέχισαν την κακόηχη ονομασία αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία .., οι ξένοι δημιούργησαν αργότερα 1-2 προτζεκτ με το ωραίο όνομα (δες στο google).

Τώρα στο θέμα,
τα νέα σύμβολα "(αν)" προκύπτουν από τη διαπίστωση ότι "ασφάλεια" στο διαδίκτυο αποτελεί μια κακή ονομασία, μια καλύτερη θα ήταν "(αν)ασφάλεια" οπότε η πρόσθεση του δικού μου "τι?" κρατάει τη παράδοση της ιστορίας.

Παρόμοια, κάπως έτσι δηλώνει ένας ειδικός, ο fyodor δηλαδή, "insecurity". Οπότε "insec" για συντομία και με λίγη γλωσσολογική άλγεβρα γίνεται "insec-t", δηλαδή "insect", δηλαδή "μέλισσα", οπότε "μέλι" και "honey" άρα "honeynet". Τι σχέση έχει το μέλι με τη ανασφάλεια στο διαδίκτυο ? θα δούμε παρακάτω αλλά μόλις αποσαφήνησα τα λεκτικά της ιστορίας πως το "αριάδνη τι ?" έγινε "(αν)ασφάλεια τι ?" που έχει σχέση με το "μέλι" που είναι ο κωδικός μιας μεγαλύτερης προσπάθειας για μάθηση σχετικά με την ανασφάλεια στο διαδίκτυο.


(...επιστρέφω σε λίγο, αν αργήσω η πτυχιακή της νέας "αριάδνη" ) μπορεί να συντροφεύσει σαν εισαγωγή στο θέμα του ποσταρίσματος. Υπάρχουν και άλλες παρόμοιες που σχεδίασα και υλοποίησησαν φοιτητές με τη βοήθεια της ομάδας μου στο Δημόκριτο.

Πολιτική και Οραμα

Το άρθρο στο Computer World για την προέλευση του
Διαδικτύου έχει άρωμα από τα θέματα που αναφέρω εδώ, βέβαια από τοπική σκοπιά και με πράξεις που πήραν χρόνο για να αναπαράξουν εδώ τις πρωταρχικές που αναφέρει το άρθρο και με την τεχνολογία που αυτές δημιούργησαν.

Ας διαβάζουμε λοιπόν για την εκτόξευση του Σπούτνικ, λέει ότι το σιδερικό (hardware) που επιρρέασε περισσότερο από κάθε άλλο την σκηνή της καιτονομίας ήταν ο 80-κιλος μικρός δορυφόρος που πρώτοι έστειλαν στο διάστημα οι Ρώσοι και όχι ο ΙΒΜ-360, ο PDP-1 ούτε και η μηχανή του Babbage αν πάμε πίσω στα 1800.

Μετά αναφέρεται σε ανθρώπους κλειδιά όπως von Neumann, Watson, Hopper, Amdahl, Cerf, Gates and Berners-Lee που σίγουρα έχουμε ακούσει αλλά εκτιμάει το άρθρο, θα εκπλαγούμε με την αναφορά που κάνει στον Licklider, άγνωστο για πολλούς.

Το άρθρο κάνει αναφορές όπως ARPA, ΙΒΜ-360, PDP-1, Vinton Cerf, Tim B.Lee που έτυχε να έχω άμεση σχεδόν επαφή και μικρο-ιστορίες να αναφέρω που κατα κάποιο τρόπο συνδέονται με το άρθρο.

Λέει ότι η πολιτική διάσταση της εποχής για την Αμερική ώθησε τα πράγματα εμπρός και θυμάμε ότι και στην Ελλάδα κάτι παρόμοιο λειτούργησε. Ο Υπουργός Λιάνης, ο μόνος ίσως που έκανε κάτι οραματικό για την Έρευνα, μετεκάλεσε τον Νίκο Μαλαγαρδή από το ΙΝRIA το 1983 (τόπος της δεύτερης υλοποίησης του TCPIP από τον Christian Huitema - σήμερα chief networking microsoft) γιατί ήθελε να σπρώξει σαν Στρατηγική τα Δίκτυα και τα Ανοικτά Πρότυπα. Αυτή η πολιτική του ήταν συντονισμένη στην κεντρική πολιτική της Ευρωπαικής Ενωσης (γνωστή ως COSINE, η Ελλάδα μέσω Νίκου ήταν συν-ιδρυτής εκεί !). Εδώ ήταν όχι ο φόβος των Ρώσων αλλά των Αμερικανών. Ο φόβος αφορούσε τον οικονομικό ανταγωνισμό βέβαια όχι τον στρατιωτικό. Και σε ότι αφορά εμας να θυμηθώ τα περί ιμπεριαλισμού του φίλου μου του Μπάμπη Αγγουράκη (πρώην βουλευτού) σχετικά με το πρόγραμμα "Αριάδνη", υπάρχει και άρθρο του στην Επιστημονική Σκέψη. Αργότερα αναγνώρισε σε συζήτηση μαζί μου ότι είχε κάνει λάθος εκτίμηση για το ρόλο του προγράμματος "Εθνικό Δίκτυο Ερευνας".

Οντως ο κ. Λιάνης είχε όραμα ήθελε επίσης στρατηγική συμφωνία με την Βουλγαρία για θέματα Μικρο-ηλεκτρονικής, στο αρχείο που έχω στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ φυλάω το δεύτερο βουλγάρικο PC δώρο που παρήγαγε η γειτονική χώρα κατασκευής 1982 ? και δώρησε στον Υπουργό μας. Το βρήκα χαμένο σε αποθήκη της ΓΓΕΤ και το χρεώθηκα όταν ο Γενικός Γραμματέας έστειλε την ΑΡΙΑΔΝΗ στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ (δυστυχώς χωρίς τον Νίκο Μαλαγαρδή. Αυτό ήταν το πρώτο μήνυμα που δεν έπιασα για το πόσο οραματική είναι η (κρατική) πολιτική μας για την Έρευνα. Αργότερα διαπιστωσα το ίδιο και για την μη-κρατική πολιτική, επίσης.

Τη περίοδο 1995/96 σαν μέλος της ομάδας που σχεδίασε την ΟΤΕ-ΝΕΤ προσπάθησα να καταλάβω τι ήταν αυτό που άλλαξε την συμπεριφορά του οργανισμού στο θέμα "internet" (είχα κάνει κρούση από το 1994) και με μεγάλη μου έκπληξη άκουσα ότι ήταν η κοινή γνώμη. Αρθρα από το Οpen Letter (ένα τεχνικό περιοδικό με διαφημίσεις και δωρεάν διανομή)που έκαναν σύγκριση Hellaspac και ΑΡΙΑΔΝΗ (δηλ. internet)
είχαν τη μέγιστη επίδραση στη διεύθυνση του οργανισμού. Τα άρθρα συνήθως έγραφε ένας δυναμικός δημοσιογράφος που έφυγε νωρίς ο Δ.Χάρισμας. Το άρθρο λέει ότι η πίεση της κοινής γνώμης στην Αμερική να γίνει κάτι σαν απάντηση στο Σπούτνικ ήταν ο καταλύτης για τις εξελίξεις στο δίκτυο.

Να γυρίσουμε στον Licklider, το άρθρο του ο Υπολογιστής σαν συσκευή Επικοινωνίας αναφέρει όλες τις βασικές έννοιες αρχίζοντας από το time-sharing operating systems, διασύνδεση τους μέσω ειδικών συσκευών δικτύου, μεταγωγή πακέτου, χρήση (layering) του τηλεφωνικού δικτύου κ.α. Επίσης "βλέπει" το μέλλον αναλύοντας το πείραμα του Doug Engelbart για το πως επικοινωνεί μια συνεργαζόμενη ομάδα.Ο Engelbart επαύξησε οραματιζόμενος το "Augmentation" του μυαλού (είναι ο κύριος Προσωπικός Η/Υ, Παράθυρα, Ποντικί, Δίκτυο) με την πρωτοποριακή μελέτη του και το περιβόητο ντέμο της. Συνέχεια των ιδεών του Ενγκελμπαρτ προωθεί το έργο hyperwords.

Το άρθρο επίσης αναφέρει τον Bob Khan, συν-εφευρέτη του TCPIP:

Meanwhile, [Kahn] funded Berkeley to do Berkeley Unix. He wanted to turn Unix into a common platform for all his researchers so they could share results more easily, and he also saw it as a Trojan horse to drive the adoption of TCP/IP. That was at a time when every company had its own networking protocol -- IBM with SNA, DEC with DECnet, the Europeans with X.25 -- all brain-dead protocols.

Κρατάω τις αναλογίες με τις δικές μου εμπειρίες περί UNIX και OSI Χ.25 (δες ποστάρισμα για X.25) και συμπεραίνω μια κάποια εγγύτητα.

Η δική μου επιλογή να στραφώ στο TCP/IP για την Αριάδνη μετά την επίδειξη του Tony Bates στο noc του JANET, κάνοντας ftp στο διαστημοδρόμιο Goddard της NASA από το ULCC σαφώς στηρίχτηκε στο UNIX του SUN 4/330 επιβεβαιώνοντας την στρατηγική του Khan, οπως αναφέρεται παραπάνω.

Οπωσδήποτε μεγάλο ρόλο έπαιξε και η ύπαρξη του κόμβου Internet στο ΙΤΕ/Παν.Κρήτης και η ανάγκη το λεγόμενο 'Εθνικό Δίκτυο Έρευνας' να μην υστερεί σε επιτεύγματα. Νομίζω ότι γενικά ήταν σωστή η σκέψη μου, διαφορετικά τι λογική είχε η προσπάθεια "Αριάδνη" ?. Όμως υπήρχε καλύτερη στρατηγική από αυτήν του όποιου ανταγωνισμού δηλαδή η άμεση συνεργασία των εμπλεκομένων με στόχο τη δημιουργία κρίσιμης μάζας για μεγαλύτερα επιτεύγματα. Σαφώς δεν είχα τα κυβικά για μια τέτοια επιλογή, η κουλτούρα της συνεργασίας δεν είναι εύκολο πράγμα, χτίζεται με κόπο και πολλές παράπλευρες απώλειες.

Η αξία της διεθνούς σκηνής

Η διεθνή σκηνή αφορά τις δραστηριότητες (οργανωμένες αλλά και ad-hoc) με αντικείμενο τη προώθηση της Τεχνολογίας.

H ουσία της Ευρωπαϊκής στρατηγικής στα μέσα του 80 για τα δίκτυα ήταν η δημιουργία υποδομής (π.χ το δίκτυο IXI) και ανθρωποδίκτυα (π.χ η ένωση RARE) σε κάθε χώρα της Ευρώπης. Η ιδέα του National Research Network (NRN) για κάθε χώρα με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό ένα ταχύτερο βηματισμό την εποχή όπου ακόμη και η τοποθέτηση ένός μόντεμ σε γραμμή απαιτούσε άδεια κεντρικά.

Το Κανάλι επικοινωνίας γνώσης (μάθησης) είναι η συμμετοχή σε διεθνείς ομάδες εργασίας που έχουν μέλη από τα λεγόμενα, "National Research Networks" συντονισμένα στο Προγράμμα COSINE - Cooperation for Open Systems In Europe, με στόχο τα ανοικτά πρότυπα για την τεχνολογια σύνδεσης των υπολογιστών. Μακρυά από Αμερικάνικη τεχνολογία δηλαδή, θυμίζει τα αγγλικά αυτοκίνητα με δεξιό τιμόνι. Το σχέδιο για την τεχνολογία υποδομής απέτυχε, όμως το δεύτερο σκέλος είχε σxετική επιτυχία. Επιτυχία όταν είσαι "ovelaid" στα PTT είναι δύσκολο, οπότε ίσως η πολιτική έπαιξε μεγαλύτερο βάρος από ότι γνωρίζω.

Θυμάμε τις διαπραγματεύσεις στον ΟΤΕ, για να μπει ο πρώτος κόμβος COSINE στην Ελλάδα μέσω γραμμής ΟΤΕ με τον δικό μας να επιμένει στην αγορά του (για να μη χάσουμε την ιδιοκτησία) και τον Ανάδοχο να του τον πουλάει για μια δραχμή ! ώστε να μη χαλάσει η συνεργασία (έκανα τον μεταφραστή σε εκείνη τη συνάντηση). Πάντως, γενικά οι PTT ξέρουν τι θέλουν, ας μη τους υποτιμάμε επειδή δεν κάνουν "ping".

Για να γίνεις πάροχος χρειάζεσαι uplink channel, δηλαδή τον κόμβο εκείνο που θα σε τροφοδοτήσει ώστε φτακταλοειδώς να κάνεις το ίδιο στην περιοχή που δράς αναζητώντας πελάτες. Πως όμως μαθαίνεις από το μηδέν ; Πως φτιάχνεις κόμβο ;

"This is the first CISCO router in Greece" καλωσόριζε η ESTIA (ΠΥΘΙΑ) του Στέλιου Σαρτζετάκη, στο ΙΤΕ", κάποιοι σίγουρα υποτιμούν σήμερα την σημασία να φτιάξεις κόμβο και να συγχρονιστείς με την διεθνή σκηνή, να μοιράσεις της τεχνογνωσία, να βάλεις τον ενθουσιασμό για δημιουργία και να προάγεις την συνεχή βελτίωση κλπ. Δυστυχώς η άγνοια του θέματος προκαλεί την ροπή προς στην υποβάθμιση των αξιών αυτών.

"...Γιάννη πρέπει οπωσδήποτε να πας στο Trodhaim να μπεις στην ομάδα εργασίας του COSINE και του RARΕ" προέτρεπε σχεδόν παρακλητικά ο Νίκος Μαλαγαρδής, επικεφαλής στην ΑΡΙΑΔΝΗ. Καθυστέρησα τουλάχιστον ένα χρόνο, κα κινηθώ σε αυτή την κατεύθυνση, αστεία δικαιολογία δεν είχα τα απαραίτητα ρούχα για Βόρειο Πόλο, στην ουσία δεν κατανοούσα την αξία της διεθνούς σκηνής.

Αργότερα επιστρέφοντας από την ομάδα έργασίας του ΕΒΟΝΕ η του RIPE μαζί με τον Παντελή Τζωρτζάκη κάπως διαπραγματεύοντας τις "πολιτικές" μας μου είπε "κακά τα ψέματα, εσείς ξέρετε τους τάδε εμείς τους άλλους αυτοί οδηγούν τις εξελίξεις ..." αυτή η διαπίστωση με έκανε να σκεφτώ τη σημασία της συμμετοχής στα Διεθνή.

Βέβαια το OSI workshop που είχε διοργανώσει η ομάδα ΑΡΙΑΔΝΗ στο ΕΙΕ το 1987 δεν με ενθουσίασε γιατί στην ουσία δεν μου έδινε κάτι χειροπιαστό στα δίκτυα πέρα από το αλφαβητάρι των επιπέδων OSI, όμως άνοιγε δρόμο έστω με τις γνωριμίες. Από αυτές ήρθαν αργότερα πολλά θετικά.

Είχα αρκετή πείρα με την Αγγλο-σαξωνική παιδεία για να επισκεφτώ αυθόρμητα το ULCC (έτρεχε το JANET, ένα από τα μεγαλύτερα NRN με σύνδεση σε ΗΠΑ), στηρίχτηκα στις γνώσεις περί computer science που κέρδισα στο Essex και στο St.Andrews, παρουσιάστηκα και αυτο-συστήθηκα στον Tony Bates τον admin (ΟΚ είχα Comp.Sci Phd,πρόταση εργασίας στο Imperial με τον Darlington γιατί να φοβηθώ τις ελλείψεις που είχα στα δίκτυα ?), για να ανοίξω κανάλι. Το αποτέλεσμα μετά από μερικά πάιντς με μπιττερ ήταν η κάθοδος στο υπόγειο με τα χαώδη καλώδια, τους Χ.25 μεταγωγείς, τα δορυφορικά μοντεμ και τα μαγικά SUN 4/330 για το πρώτο internet DEMO. Είχα λίγη εμπειρία με pads, x.25-switches, modems, unix, sunos, sunlink mhs, isode, .. για να μη χαθώ στην πολυπλοκότητα του JANET. Πάντως fat-pipe 512 Kbps δεν είχα ξαναδεί. Είχα αναφέρει στον κ. Χαλάτση (δεύτερο προτζεκτ μανατζερ του έργου, δ/ντη Ινστ.Πληροφορικής και Τηλεπ. στο Δημόκριτο, μετά καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθήνας - πληροφορική) που θα πήγαινε στην Σουηδία για συνάντηση COSINE, σχετικά με το fat-pipe του Nordunet και τον Peter Lothberg αλλά ο κ.Χαλάτσης δεν προχώρησε στο θέμα "σύνδεση με ΗΠΑ". Ο κλήρος έπεφτε σε μένα.

Τώρα στο υπόγειο του ULCC δίπλα στο UCL, δοκίμασα ftp στο Goddard Flight Center (NASA) και δεν κρασάρισε ο σέρβερ, ο αριθμός των μεταφερμένων ASCII ήταν ο ίδιος πέρα-δώθε ! , άρα το πρωτόκολλο βασικά λειτουργούσε με σταθερότητα. ¨Εφερα στο μυαλό μου την τραυματική εμπειρία 1-2 χρόνων με FTAM και Χ.400 (+) του COSINE/ARIADNE, Θυμήθηκα επίσης το λογισμικό ROSE στο SM90, τον πρώτο σερβερ του ΑΡΙΑΔΝΗ, που δεν κατάφερα να λειτουργήσω σταθερά και δήλωσα δημόσια "OSI can be harmful" σε ημερίδα του ΤΕΕ !

Ετσι πήρε στροφή το ARIADNE (*), έγινε ARIADNE-T και μπήκε στο Internet. Στη συνέχεια O Tony έγινε developer στο RIPE, στέλεχος στην MCI, CISCO INNOVATOR και CISCO Vice-Precident. Πάντα ήταν πρόθυμος να βοηθήσει, η φράση "there is always time for you Yannis" σε απρογραμμάτιστο τηλεφώνημα που του έκανα κάποια χρόνια μετά, θα μου θυμίζει την αξία των προσωπικών σχέσεων και τον ενθουσιασμό που διέκρινε τον άνθρωπο για την προώθηση της δικτύωσης.

Παραδόξως, τους τρεις τόμους "The TCP/IP protocols" (το πρώτο ίσως και μοναδικό σετ στην Ελλάδα) του DARPA είχε φέρει στο εργαστήριο δικτύων της ομάδας ΑΡΙΑΔΝΗ ο Ευάγγελος Παπαργύρης, μηχανικός με μεγάλο υπόβαθρο στο ψηφιακό τέλεκομ και πρωτοπόρος στην διοργάνωση workshop δικτύων. Επίσης θυμάμαι την προτροπή του Νίκου Μαλαγαρδή "ναι ρε γ...το να κοιτάξουμε το TCPIP", γύρω στα 1988.

Κάποια στιγμή μας ήρθε αναφορά προβλήματος στο NOC ΑΡΙΑΔΝΗ ότι οι Φυσικοί μας δεν κάνουν ftp στο CERN, αν και το IXI-COSINE μας πήγαινε στην Ελβετία οκ. Κάπου έμαθα ότι έπρεπε να κάνω reverse IP registration, αυτό εμπόδιζε το ftp. Δυστυχώς η βίβλος της δια-δικτύωσης, δηλαδή το εγχειρίδιο SUN Network Administration Manual δεν έλεγε τίποτε. Σε κάποια συνάντηση του RIPE (ίσως την τρίτη) δειλά-δειλά δήλωσα το πρόβλημα στο φίλο μου από το COSINE/RARE Ignacio Martinez. "Να ο Μίστερ ΝΙC (Randy Bush από NANOG) δίπλα μας αυτός θα στο λύσει αλλά αν θες μπορώ και γώ" οι Ισπανοί ξέρουν περισσότερα σκέφτηκα για το Internet. Ουδείς μπορεί να φανταστεί το άγχος να είσαι μεταξύ των illuminati και να προσπαθείς να σταθείς ισότιμα, να μιλήσεις τη γλώσσα τους.

Προτίμησα να κάνω δήλωση ονοματοδοσίας (αντίστροφη) στο ληξιαρχείο του JANET και του IRIS που έτρεχε ο Tony και ο Ignacio 0.0.233.143.in-addr.arpa.

Τελικά, με προτροπή της Jill Foster (JANEΤ) γνώρισα και την Joyce Raynolds, την "κόρη" του "Τσάρου" των Πρωτοκόλων Jon Postel, συμμετείχα στο γράψιμο του πρώτου βιβλίου που έλεγε όλα τα βασικά περί διαδικτύου. Και να σκεφτεί κανείς ότι το 1988 σε συνέδριο με τους Εθνικούς Εκπροσώπους στην Ιταλία ήμουν σε ΒοF meeting με τον Vint Cerf αλλά δεν θυμάμε τι έλεγε γιατί δεν καταλάβαινα _τίποτα_ . Θυμάμε κάτι από τον Francois Fluckinger, προγραμματιστή του κώδικα Transpac, το δίκτυο που αντικατέστησε το CYCLADES, γιατί το "connection oriented Χ.25" ήταν κοντά στην γλώσσα που καταλάβαινα.

Παρόμοια δυσκολία είχε και ο Παναγιώτης Καργάδος, πρώην δ/ντης του ΟΤΕ αλλά και άλλα στελέχη του ΟΤΕ, όταν μιλάγαμε για το πως λειτουργούν οι κόμβοι του διαδικτύου. Την δυσκολία έφερνε η έλλειψη εμπειρίας με "hot potato" δρομολόγηση που δεν ελέγχεται κεντρικά (#). Οταν του έδειξα το πρώτο cisco AGS στην Ελλάδα, την εποχή που τα σειριακά RS.232 / V.24 ports του δρομολογητή είχαν τον κυρίαρχο ρόλο (κάνοντας overlay το internet layer πάνω στη τελεκομ δομή που άριστα γνώριζε), νομίζω ότι είδε τη σχέση που μπορεί να αναπτυχθεί. Ίσως τότε άρχισε η πρώτη προσέγγιση ΑΡΙΑΔΝΗ και ΟΤΕ για το θέμα "ίντερνετ".


(*) η δήλωση έγινε αρκετά αργότερα αλλά στο μυαλό μου γεννήθηκε τότε, είχα τρέξει τον διεθνή Χ.400 κόμβο με 20 και πλέον διεθνείς συνδέσεις όπου η παράδοση του e-mail ξεπερνούσε την απροοσδιοριστία του Heisenberg.

(+) τη πρώτη υλοποίηση ISO FTAM την είχα δεί EMΠ από τον Άγγελο Βαρβιτσιώτη που δούλευε σε ένα Ευρωπαϊκό έργο CTS - conformance testing service (στο πλαίσιο της προώθησης the OSI network for Europe), όταν η ομάδα ΑΡΙΑΔΝΗ (Ν.Μαλαγαρδής, Γ.Κοροβέσης, Θ.Δρίγκας, Δ.Μουζάκης, ..??) επισκέφτηκε την ομάδα δικτύων (κ.Μ.Πρωτονοτάριος, κ. Σ.Συκάς, κ. Γ.Στασινόπουλος, κ. Α.Βαρβιτσιώτης κ.α.)

(#) δηλαδή το κύριο στοιχείο της αρχιτεκτονικής του ίντερνετ. Το 1995 δούλεψα με ένα από τα μεγαλύτερα Χ.25 δίκτυα, το ιδιωτικό δίκτυο της SITA (όλες οι αεροπορικές εταιρείες). Προέκυψε μια αλλαγή στο σχήμα διευθυνσιοδότησης (έβαζα το διπλό χοστ της Superfast Ferries), ο διαχειριστής της SITA μου είπε ότι οι αλλαγές έχουν παράθυρο 24 ωρών για να προωθηθούν σε όλο το δίκτυο. Να λοιπόν τι σημαίνει πρακτικά κεντρικός έλεγχος, περιορισμός στο τι μπορεί να κάνει το άκρο του δικτύου με τις εφαρμογές του. Ακόμη και 10 χρόνια μετά την πρώτη εμπειρία με το Γαλλικό ΝΤΙ (TRANSPAC Χ.25) η ίδια λογική. Δεύτερο μάθημα ήταν το κόστος των δικτυακών Χ.25 καρτών, ουδέποτε έπεσαν ουσιαστικά κάτω από το κόστος του PC και μάλιστα για πολύ χαμηλές ταχύτητες. Πολύ αργότερα το ίδιο με τις κάρτες ΑΤΜ, πάλι τεχνολογία των τέλεκομ.

Η αξία της Θεωρίας

"we do not believe in Kings and votings, we believe in rough consensus and running code" έχει πει ένας θεωρητικός για το διαδικτύο, είναι ο David Clark της ομάδας CLARK,REED,SALTZER που σχεδίασαν την "end to end" αρχικτονική συστήματος ως βάση του διαδικτύου (*).

Αυτή ήταν η πρώτη μου συνάντηση με θέματα "θεωρίας" για το διαδίκτυο, αν εξαιρεθούν τα περί επιπέδων OSI και τα περί Μεταγωγής Πακέτου - Packet Switching.

Εχοντας μυηθεί στην Επιστήμη Υπολογιστών (Μηχανική Υπολογιστών) του Essex (Tony Brooker, Ian MacCallum, Andrew Lister, Jim Brady, Pat Hayes, Richard Bornat ..) και στην συνέχεια στην Υπολογιστική Θεωρία του St.Andrews (Computational Science) με τον David Turner στο διδακτορικό με θέμα την SASL - St.Andrews Static Language (Functional Programming) δηλαδή έχοντας δεχτεί μεγάλη επίδραση στο θέμα "βασικές αρχές υπολογιστών" δεν θα μπορούσα να μη συνδέσω το νέο αντικείμενο "διαδίκτυο" με μια θεωρητική σκοπιά παράλληλα με την πρακτική της ανάπτυξής του.

Μια πρόσφατη δημοσίευση του D.Turner σε συνέδριο για τα 70 χρόνια από την θέση του Church (πατέρα του υπολογισμού μαζί με τον Turing) αναφέρει ότι η αξία της θεωρίας υπολογισμού - Lambda Calculus βρίσκεται στο ότι βοήθησε να στερεωθεί μια κοινή βάση εννοιών διαφορετικά θα είχαμε Intel-υπολογισμό έναντι του Motorola-υπολογισμού και Java-αποτέλεσμα έναντι C-αποτέλασμα στα προγράμματα [link found by adamo].

Σίγουρα η θεωρήση των ανθρώπων του ARPA (Advanced Research Projects Agency) και αργότερα του NSF (National Science Foundation) βοήθησε να αποφύγουμε σήμερα να έχουμε πολλαπλούς τύπους δικτύωσης (Internetting) όπως DECNET-επικοινωνία έναντι IBM-SNA-επικοινωνία.

Η αναζήτηση στοιχείων θεωρίας για το δίκτυο αποτέλεσε για μένα σταθερή αξία.

Μια πρόσφατη θεώρηση για το δίκτυο, επαναδιατύπωση της δόγματος Clark είναι τα περί "the rise of the stupid network" από τον David Isenberg, πρώην στέλεχος της ΑΤ&Τ, που έχασε την θέση του αν και προέβλεψε την πτώση της ΑΤ&Τ. Μαχόμενος για την υπέρβαση της νοοτροπίας "our net" που έχουν οι οργανισμοί Τελεκομ. Η μινιμαλιστική φύση (δηλ. stupid) της υποδομής τροφοδοτεί την Καινοτομία αλλά έρχεται σε αντίθεση με το βασικό επιχειρηματικό μοντέλο των Τελεκομ που προϋποθέτει την ιδιοκτησία της υποδομής και διάθεση του προϊόντος ως σπάνιος πόρος (με το σταγονόμετρο η παροχή του).

Θεωρητικές αναφορές βρίσκουμε και στον Cook με το ηλεκτρονικό του περιοδικό "The report on the IP protocol" που ασχολειται με γενικεύσεις για την φύση του δικτύου και εξετάζει τις νέες τάσεις και προοπτικές.

Ξεκίνησα αυτή την προοπτική (δηλαδή την αναζήτηση στοιχείων θεωρίας) αρκετά χρόνια πριν εμφανιστεί το "ραντάρ" του O'REILLY με τα ad-hoc συνέδρια Emerging Technologies Conference.

Αργότερα συνάντησα και το "Seventh Heaven Column" του Rohit Khare στο περιοδικό Internet Computing.

Και στο λεγόμενο "παγκόσμιο ιστό (software)" ο Tim Berners-Lee αναφέρει την ανάγκη προώθησης του Web Science, μια θεώρηση του WWW και της εξέλιξής του σε Semantic Web.








Κάπως έτσι έφτασα σε μια προσωπική θεώρηση, την ονομάζω "συστηματική διαδικτύου" - Internet Systematics και στόχο έχει να αρθρώσει μια μορφή γενίκευσης με σκοπό την ανάδειξη του διαδικτύου σε νέο υπολογιστικό (και επικοινωνιακό) παράδειγμα. Αυτό το έκανα σχεδόν τυχαία η μάλλον από την ανάγκη να καταλάβω στο πλαίσιο της εργασίας μου τι ήταν το "τέρας" μια και δεν είχα σημείο αναφοράς από την άλλη η δύναμη "του ζαχαρωμένου λάμδα-υπολογισμού" από τον Τερνερ, δηλ. της θεωρίας μου έδεινε μεγάλη αυτοπεπίθηση. Ήθελα να κατανοήσω τα δικτυακά όπως γίνεται και με τις γλώσσες προγραμματισμού, μεταφραστές, ερμηνευτές κλπ. Το τυχαίο ήταν ότι συνέπεσε με την στροφή μου στον "μετα-υπολογισμό" του Turchin μια και ο κόσμος με PC γέμιζε και όχι με μηχανές LISP που προέβλεπε η περιοχή έρευνας που είχα δουλέψει. ¨Αρα τα νέα εργαλεία που έγγραφα στην εγκυκλoπαίδεια πληροφορικής ποιά ήταν ; (μήπως το Νet ;). Αυτά όλα παράλληλα με τον πρακτικό στόχο να κατασκευαστεί η δικτυακή υποδομή της χώρας. Να προσθέσω την πρόκληση από τον Γ.Βενέρη του ΕΜΠ "Γιάννη πρέπει να γίνεις γάτος για τα δικτυακά θέματα" σαν πρόβλημα το 1986.

Στο meta-artificial.blogspot.com ποστάρω το σκεπτικό μου και τα διάφορα βήματα που έκανα σχετικά μια μια "θεωρία" διαδικτύου που ονόμασα "Internet Systematics" γιατί οι βασικές έννοιες είναι: η σχέση "συστημα/υποσύστημα" και η εξελικτική τους λογική καθώς αναλύουμε το φαινόμενο του διαδικτύου.

Μια τέτοια θεώρηση - internet systematics θα μπορούσε να εκπαιδεύει με ταχύτητα για την φύση του διαδικτύου και την προοπτική για καινοτομία. Η αξία για μένα είναι ότι με βοήθησε να αντιληφτώ την σημασία του διαδικτύου, αν και βρισκόμουνα πολύ μακριά με τις διαδικασίες της καινοτομίας. Επίσης, αποτέλεσε ένα μηχανισμό "γέφυρας" για να εμπλακώ στις διαδικασίες καινοτομίας του διαδικτύου μέσω μιας "ολιστικής" αντίληψης των πραγμάτων και αναζήτηση της λογικής των εσωτερικών μηχανισμών και της εξέλιξης τους.

Αυτή η θεώρηση του διαδικτύου, ακόμα και στα πρώϊμα στάδια της (την εποχή του '95) με βοήθησε στο να επιλέξω τους κατάλληλους άξονες δραστηριότητας όπως:

--την καινοτομία στη δρομολόγηση και την εμπλοκή σε οργανισμούς όπως το RIPE και το ΕΒΟΝΕ (αρχές '90)
--την δημιουργική παρακολούθηση της εξέλιξης MIME (φτιάχοντας το πρώτο εργαλείο για τα ελληνικά και πολυμέσα, 1993)
--να αντιληφθώ έγκαιρα την προοπτική του WWW έναντι του Gopher (1990)
--να προσανατολιστώ σε μεγάλα έργα όπως CHEOPS - satellite broadband internet (1992)
--να εκτιμήσω την σπουδαιότητα του TAG-SWITCHING (1996,εξελίχτηκε σε MPLS)και
--πρόσφατα (2001) να εντοπίσω την σημασία της Ααφάλειας στο διαδίκτυο (από την σκοπιά της κατανόησης των επιθέσεων)

Σε συντομία θα έλεγα ότι η θεωρία Turner-Turchin με βοήθησε να "δω" την εξέλιξη του Διαδικτύου σαν κυριάρχο στοιχείο και ετσι προσανατολίστικα στη κατασκευαστική του φαινομένου, ξεπερνόντας (όχι χωρίς απώλειες :-) ) το στάδιο της χρηστικής εμπειρίας.

"Τι θέλουν το e-mail στο πανεπιστήμιο" είπε η Mαρία από το CERN "αυτοί δεν μιλάνε στο τηλέφωνο μεταξύ τους" ... "καλά εσύ με ποιόν είσαι ?" είπαν οι Steve Kille Jim Cragie του JANET στηρίζοντας τον ενθουσιασμό μου να πω πόσο θετικοί είμαστε στην ελλάδα

γιατί το παιχνίδι ήταν εθνικοί εκπρόσωποι από τις χώρες και απορούσε, αγνοούσε βέβαια την ουσία της παρατήρησης της ελληνίδας. Βέβαια ούτε και 'γω έκανα χρήση του e-mail τότε, απόδειξη ότι μερικές φορές ασυνέστητα δεν απαντάω άμεσα ακόμη και σήμερα.




(*) όμως κάποια αντίφαση υπάρχει γιατί η δημοσίευση έγινε περί το 1982 δηλ. αρκετά χρόνια μετά τον σχεδιασμό και ανάπτυξη των βασικών εξαρτημάτων π.χ. το TCPIP δέκα χρόνια πριν άρα πολλά λέγονται για το Ιντερνετ και τις σχεδιαστικές αρχές του αλλά
δεν επιβεβαιώνονται και μόνο από άγνοια αναπαράγονται γιατί διακαιώνουν μια κάποια
πολιτική.

Περί προβλέψεων του μοντέλου

Το μοντέλο "ένα νήμα από κβάντα αυτοματισμού" περιγράφει τις διαδικτυακές καινοτομίες σαν μια αλυσίδα από τεχνο-βελτιώσεις μιας αρχικής υποδομής. Η λογική τους συνίσταται από την μετατροπή "χειροκίνητων διαδικασιών" σε αυτόνομα συστήματα-εξαρτήματα που αυξάνουν την πολυπλοκότητα αλλά και τις δυνατότητες της κατανεμημένης υποδομής. Εξαρτήματα όπως:

διασύνδεση διαφορετικών δικτυών Η/Υ
αυτόματη δρομολόγηση,
ονοματοδοσία
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
μετάδοση πολυμέσων
ειδήσεις
ιστός ψηφιακών πηγών
ψηφιακό ευρετήριο
δικτύωση κοινοτήτων
ενσωμάτωση τηλεφωνίας κλπ.

Οσο επεκτείνεται αποκτά διαστάσεις τεχνο-κοινωνικού φαινομένου. Ξέρουμε που πάει το μονομάτι ? δοσμένου δεν υπάρχει αρχικός σχεδιασμός !. Σάμπως να είναι χρήσιμη μια εικόνα


Το μοντέλο προβάλοντας την λογική του "ενιαίου συστηματος", της "εξελικτικής φύσης", της "συσσώρευσης αυτοματισμού", της "ενσωμάτωσης συγκλινόντων συστημάτων" έχει οδηγήσει σε κάποιες προβλέψεις. Ο εντοπισμός της JAVA μέσα στο ραντάρ ανίχνευσης καινοτομιών του μοντέλου άρχισε το 1994 (προσωπικό email στον Paul Maritz της Microsoft για την JAVA μια και είμασταν πανεπιστημιακοί συνεργάτες στον Αγιο Αντρέα της Σκωτίας, φυσικά δεν έγινε διάλογος γιατί ήταν καυτό θέμα που οδήγησε στα έγγραφα halloween.). Αρα το μοντέλο κάπως λειτούργησε. Επόμενο παράδειγμα,
ακολουθεί ένα σλάιντ από μια παρουσίαση περί διαδικτύου το 1996:

Συμπέρασμα
Η ανοικτή ιδιότητα του Ιντερνετ επιβεβαιώνεται απο την δημιουργία και διάδοση του νέου εργαλείου "δικτυακού προγραμματισμού" του JAVΑ που κατα την γνώμη μας οδηγεί στην σύνδεση εφαρμογών και συνιστά την νέα φάση στην αέναη εξέλιξη του Internet. Τελικό παράδειγμα και επιβεβαίωση στην αέναη εξέλιξη και των βασικών υπηρεσιών είναι οι διάφορες υπηρεσίες αναζήτησης Search Engines οπως INFOSEEK, ΑLTAVISTA, ΥΑΗΟΟ κλπ. (μοιάζουν με μια σύγχρονη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας).

Τέλος, αυτή η γιγάντια μηχανή,με τα λειτουργικά χαρακτηριστικά που ελπίζουμε οτι επιτυχώς περιγράψαμε θέτει στην ημερήσια διάταξη τον μετασχηματισμό σημαντικών τομέων και κλάδων οπως: Τραπεζικό, Εμπορικό, Εκπαιδευτικό, Δημόσιας Διοίκησης κλπ.


Πιστεύω ότι το παραπάνω αποτελεί μια τοποθέτηση πρόβλεψη αρκετά επιτυχημένη.
Αλλο παράδειγμα πρόβλεψης είναι η επικράτηση του WWW έναντι του Gopher συστήματος (δες ποστάρισμα σχετικό)

Ενα νέο Κβάντο Αυτοματισμού

is social software  such a development

?

Μέσα από την πρακτική της συμμετοχής στην ανάπτυξη του διαδικτύου καθώς και μέσα από την επιστημονική παρατήρηση των εξελίξεων του προχώρησα σε μια γενίκευση που ονόμασα "μοντέλο διαδικτύου".

Κύρια έννοια είναι το "Κβάντο Αυτοματισμού" δηλαδή ο μηχανισμός αλλαγών στα γρανάζια (υπο-συστήματα) του διαδικτύου. Οπως στο OSI μοντέλο κύρια έννοια είναι το layering.

Κατέφυγα σε μια μέδοδο παρατήρησης, όμοια με αυτήν που ο F.Baker ονομάζει "pseudo-area" για να κρατήσω μια αρκετά μεγάλη απόσταση από τον τεράστιο όγκο της πληροφορίας που απαιτεί η ανάπτυξη του κάθε υπο-υποστήματος. Αυτό είναι αντικείμενο της οντότητας IETF area.

Στα αρχικά στάδια της σύλληψης "μοντέλο διαδικτύου" είχα αρκετές αμφιβολίες για την ορθότητα αυτής της σκέψης όμως κάποια στιγμή συνάντησα τον Rohit Khare (συγγραφέα και ερευνητή στο Internet Computing) που έκανε αναφορά στη πρόταση του Jon Postel προς τον ίδιο να διευρευνήσει "ολιστικά" την τεχνική πληροφορία στο ISI. Αυτή το γεγονός με έκανε να συνεχίσω την πορεία.

Κάθε ποστάρισμα (ανάληψη) αναφέρει την πρόοδο που έκανα στην πορεία της κατασκευής του μοντέλου που αναφαίρω.

Ο αυτοματισμός του DNS, του ARCHIE, του BGP, του ΜΙΜΕ με οδήγησαν να κατασκευάσω μια εικόνα της εξέλιξης με όρους γενίκευσης.

Εφόσον η παρατήρηση φέρνει το Social Software στο προσκήνιο, το μοντέλο μου πρέπει να δει μέσα από την σχετική "ανάλυση συστήματος" την κωδικοποίηση του στην Αλυσίδα και να παρουσιάσει την αντίστοιχη ερμηνεία ....

To Κβάντο του L. Roberts

Αναζητώντας "αποδείξεις" για το Μοντέλο μου.

Η αλήθεια είναι ότι η βασική ιδέα που μου προέκυψε (δηλ.το μοντέλο που λέω) περί μιας διαδοχής από αλλαγές που εξέλαβα σαν "κβάντα αυτοματισμού" με προβλημάτισε αν έχει νόημα ένα τέτοιο σκεπτικό. Οταν συναντούσα στοιχεία που ενίσχυαν το σκεπτικό μου τα θεωρούσα σαν ένα είδος απόδειξης της θεωρίας μου. Να και ο Raymond κάτι τέτοιο περιγράφει στο βιβλίο Open Sources που μου έδειξε ο Θ. Καρούνος (ΕΜΠ). Είχε την θεωρία "The Cathedral & the Bazaar Model" και τα περί ονομασίας "οpen" αντι "free" και περίμενε να βρει αποδείξεις. Αυτές ήρθαν με την μορφή των γεγονότων στο κόσμο των επιχειρήσεων.

Αντίστοιχα το δικό μου μοντέλο δηλαδή ότι το δίκτυο προχωράει μέσα από την εισαγωγή
στη δομή του διακριτών κβάντων αυτοματισμού (δες ποσταρίσματα για DNS, ARCHIE, MIME κλπ) βρήκε στοιχεία υποστήριξης στο σκεπτικό του L.Roberts (ARPANET program officer). H εννοια της εξέλιξης σαν βάση του σκεπτικού όπου το δικό του timeline αλλαγών είναι: Πιεστήριο Gutenberg, Φωτογραφία, Ράδιο, Γραμμόφωνο, Τηλέφωνο, Τηλεόραση, Υπολογιστής, Arpanet. Τα ακόλουθα ιστορικά στοιχεία παρουσιάζουν τις διάφορες αλλαγές:

internetHistory, InternetChronology


Στο σκεπτικό του για το τι γίνεται σήμερα, ανέφερε ότι συντελείται ο
αυτοματισμός του Τηλεπικοινωνιακού Δικτύου. Σαν την πλεόν αναμενόμενη εξέλιξη προσδιόρισε την απόκτηση από το Δίκτυο την ικανότητα για Quality of Service. Αυτές τις διαπιστώσεις θεώρησα ότι στηρίζουν το δικό μου σκεπτικό περί κβάντων αυτοματισμού.

Ενα άλλο στήριγμα βρήκα στο ακόλουθο σκεπτικό του F.Baker, που ήταν chairman του ΙAB και αφορούσε το μηχανισμό παρακολούθησης των εξελίξεων σε μια περιοχή που ήταν εκτός του προγράμματος του ΙΕΤF. Οι περιοχές που παρακολουθεί το IETF (ο οργανισμός που παρακολουθεί και καθοδηγεί την ανάπτυξη του διαδικτύου) ονομάζονται "areas".

Η έννοια "pseudo-Area" του IETF από τον Fred Baker. Ενα email του στελέχους της CISCO που έλεγε ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα τμήμα ΙΕΤF που να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο Layer 2 από κάποια απόσταση μια και η περιοχή αυτή εμπίπτει στην παρακολούθηση άλλων οργανισμών οπως ΙΕΕΕ, ΑΤΜ FORUM κλπ. Κάπως έτσι δικαιολόγησα την δική μου προσέγγιση να κατανοήσω γεγονότα και εξελίξεις στο διαδίκτυο χωρίς να είμαι μέλος των ομάδων εργασίας που επεξεργάζονται τα αντίστοιχα θέματα.

Τέλος να πω, ότι μια πρόσθετη "απόδειξη" για το σκεπτικό που σταδιακά συγκροτούσα (περί μακροσκοπικής ανάλυσης) ήταν η αναφορά του Rohit Khare στην πρόταση του Postel να κοιτάξουνε μαζί μέσα από τα τεχνικά κείμενα και σημειώσεις στο ISI το "νόημα" των εξελίξεων.

Το τελευταίο "χειροκίνητο" Κβάντο

Η μετάβαση από το ARPANET στο INTERNET με κύριο χαρακτηριστικό την αντικατάσταση της τεχνολογίας όπου τα πρωτόκολα NCP παροπλίζονται από αυτά του TCPIP (πριν γίνει το σπλιτ TCP/IP) αναφέρεται σαν INTERNET FLAG DAY και έγινε στις 1-1-1983.

Αυτή η αλλαγή χαρακτηρίστηκε σαν η τελευταία του είδους "χειροκίνητη" (*) που θα επιδέχετο το διαδίκτυο από τον Daniel C. Lynch , γνωστό στην κοινότητα με αντικείμενο την δραστηριότητα "interop" (#). Η διάρκεια της μετάβασης κράτησε δύο χρόνια και είχε σαν "αφεντικό" την Κυβέρνηση των ΗΠΑ και υπεύθυνο τον Lynch .Η αλλαγή των κόμβωv απαιτούσε απόλυτο συγχρονισμό σε όλους τους κόμβους του δικτύου (εκτός μικρού αριθμού που έμειναν εκτός αλλαγής).

Αυτό το βήμα αποτελέσε την εισαγωγή ενός νέου αυτοματισμού, παρόλο που τα ίδια πράγματα έκανε και ο αυτοματισμός του NCP, ο αυτοματισμός του TCPIP (+)(με τελείως διαφορετική αρχιτεκτονική) προσέδινε νέες δυνατότητες εξέλιξης μια και το NCP επέτρεπε ένα μόνο μέσο μεταφοράς (το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο). Οι ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία (ασύρματα, δορυφορικά, κλπ) οδήγησαν τους επιστήμονες ARPANET να αντιληφτούν την ανάγκη για πολλαπλές τεχνολογίες μεταφοράς και δια-λειτουργικότητα.

Αυτή η διατύπωση του Lynch που συσχετίζει την εξέλιξη του διαδικτύου με αλλαγές που προσδιορίζονται από το χαρακτηριστικό του τροπου υλοποίησης τους παρουσιάζει μια σχετική συνάφεια με το μοντέλο των κβάντων αυτοματισμού γιατί με βοηθάει να βελτιώσω το μοντέλο εισάγοντας την λογική του χαρακτηρισμού των κβάντα.

Ο τρόπος ενσωμάτωσης των κβάντα αυτοματισμού αποτελεί έναν σταθμό που χαρακτηρίζει την εξέλιξη του δικτύου.

Η έμπνευση περί "κβάντων αυτοματισμού" (εν αρχή ο Τουρινκ) ήταν συνέχεια της βασικής έννοιας "μεταγωγή πακέτου" (εν αρχή το Χ.25, δες σχετικό ποστάρισμα) και προήλθε από τη απείρως ευφυή ιδέα του Αλαν Τουρινκ περί μιας μηχανής ταυτόχρονα "εγκεφαλικής-αφαιρετικής" και "πραγματικής-ρεαλιστικής", αυτό δείχνει και το παραπάνω σχήμα.

(*) χειροκίνητη διαδικασία, σημαίνει ότι δεν γίνεται αυτόματα γιατί είναι πλέον το μέγεθος του προβλήματος τέτοιο που δεν επιτρέπει τέτοια μέθοδο.
(+) ο διαχωρισμός του TCPIP σε TCP/IP (Khan,Cerf,Postel) επίσης είναι ένα κβάντο αυτοματισμού που αντικαθιστά ένα παρόμοιο κβάντο αλλά εξελιχτικά ισχυρότερο.
(#) interop ήταν το όνομα των εκθέσεων τεχνολογίας διαδικτύου όπου το κοινό έβλεπε στη πράξη επιδείξεις των προϊόντων από διάφορους κατασκευαστές με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τη δια0λειτουργικότητα.

Εν αρχή ο αυτοματισμός του DNS

Στα προηγούμενα ποσταρίσματα αναφέρω την πορεία συγκρότησης μιας εικόνας για το διαδίκτυο σαν την εικόνα για το δίκτυο που μας δίνει το μοντέλο OSI που περιγράφει τις επικοινωνίες (δίκτυα υπολογιστών) βασισμένο στην έννοια "επίπεδο η στρώμμα" και στην έννοια "διασύνδεση" ανάμεσα σε τέτοιες οντότητες.

Αυτό το νέο μοντέλο, που επιχειρώ να συνθέσω, στηρίζεται στην έννοια "κβάντο αυτοματισμού". Όπως κάθε δικτυακή υπηρεσία η εφαρμογή αλλά και γενικότερα κάθε δικτυακή έννοια π.χ Ασύρματη Σύνδεση, Μεταγωγή, Ηλεκτρονικό μήνυμα, Ροή Βίντεο, HTML, Κινέζικοι χαρακτήρες κ.α βρίσκει νόημα από τις έννοιες του μοντέλου OSI στο δικό μου μοντέλο κάθε αλλαγή τεχνολογίας, κάθε νέο βήμα στην πορεία ανάπτυξης του δικτύου ανάγεται σε ένα διακριτό σημείο που ονομάζω "κβάντο αυτοματισμού" (λόγω του αποτελέσματος που επιφέρει. Η πορεία του δικτύου συνολικά ανακατασκευάζεται εντός του μοντέλου από μια σταδιακή συσσώρευση από τέτοια "κβάντα αυτοματισμού". Όπως οι παλεοντολόγοι εξετάζουν τα διάφορα στρώμματα υπεδάφους, όπως οι βιολόγοι εξετάζουν τις εξελικτικές επιστρώσεις της Φύσης πάνω στους οργανισμούς με σκοπό τη συγκρότηση μιας συνολικής εικόνας.


Η αρχή στην συγκρότηση του μοντέλου έγινε θένοντας το πρωτογενές ερώτημα "τι είναι DNS - Domain Name System ;" πως δηλαδή αποκτά το διαδίκτυο υπο-σύστημα Ονοματοδοσίας για τις οντότητες που ενσωματώνει. Η εμφάνιση του DNS κέντρισε το ενδιαφέρον ξεχωριστών επιστημόνων όπως ο Rohit Khare, o Nathaniel Borenstein κ.α. Το σύστημα σχεδίασε ο Paul Mockapetris με την καθοδήγηση του Jon Postel (δες ποστάρισμα για .ΜΚ και τη επαφή που έκανα με τον Τσάρο των πρωτοκόλλων).

Τα γεγονότα που σχετίζονται με την τεράστια εμπορικότητα αυτού του "επιπέδου" με τον χαρακτηρισμό "Domain Name Wars" υπογραμμίζουν την σημασία του. Ακόμη και ο ΟΗΕ ασχολείται με το κοντρόλ του αυτού του διαδικτυακού (υπο)συστήματος.

Ο MTR (Marshall Rose), ξεχωριστός developer της internet τεχνολογίας SNMP, ISODE, συγγραφέας των πρώτων βιβλίων που βρήκα για το δίκτυο (και osi) αναφέρει την σημασία της χειροκίνητης Ονοματοδοσίας με την φράση

"....in the time honoured tradition of the Hosts.txt...."

μια αναγνώριση του μετασχηματισμού που επέφερε το DNS στο διαδίκτυο.
Περί αυτοματισμού αναφέρει και ένας πατέρας του διαδικτύου ο Paul Baran σαν την έμπνευση που οδήγησε στο πρώτο σχέδιο για το δίκτυο.

Ερμήνευσα την εμφάνιση του DNS σαν βήμα σταθμό στην εξέλιξη της οντότητας "δίκτυο",
ισοδύμαμο με τις συμβολικές γλώσσες προγραμματισμού (symbol processing vs numerical processing) που υπερκέρασαν τις δυνατότητες των γλωσσών μηχανής (machine code). Είχα τη μεγάλη τύχη να έχω δάσκαλο τον Τony Brooker δημιουργό του εργαλείου "atlas autocode" (compiler-compiler). Μια ονομασία που υπογραμμίζει τη σημασία του "αυτοματισμού" που εισάγει το εργαλείο σε ότι αφορά τη χρήση της μηχανής (atlas). Εισαγωγή στο θέμα "Αutomatic programming" δήλωναν τα πρώτα πανεπιστημιακά μαθήματα το 1960. Ισως αυτό επιρρέασε το σκεπτικό μου χωρίς να το σκέφτομαι ιδιαίτερα αλλά σίγουρα η πιο σχετική έννοια με το "κβάντο αυτοματισμού" ήταν ο διακριτός αυτοματισμός μιας εντολής μηχανής Combinator Machine που γνώρισα αρκετά καλά από κοντά με την βοήθεια του δημιουργού της David Turner και καθοδηγητή του διδακτορικού μου.

Η προηγούμενη φάση, εποχή 1983, στο διαδίκτυο λειτουργεί ένα χειροκίνητο σύστημα ονοματοδοσίας. Κατεβάζουμε (ftp) το αρχείο (HOSTS.TXT) από NIC.DDN.MIL με τους πίνακες που περιέχουν εγγραφές όπως:

143.233.1.1 -> isosun.ariadne-t.gr

και στέλνουμε ταχυδρομείο στην επιθυμητή διεύθυνση όπως προκύπτει από την αποκωδικοποίηση της αριθμητικής τιμής. Σαφώς ένα τέτοιο σύστημα δεν επιδέχεται μεγάλη κλιμάκωση (internet scale). Το σύστημα DNS προσέφερε στο δίκτυο μια δόση αυτοματισμού σε ότι αφορά την ονοματοδοσία. Αργότερα ονόμασα αυτό το βήμα "κβάντο αυτοματισμού" μια και εντόπισα μια σειρά από παρόμοια τέτοια βήματα στην πορεία εξέλιξης του δικτύου.

Το υπόβαθρο του προβληματισμού μου σχετικά με την παρατήρηση της εξέλισης του δικτύου και πιθανής ερμηνείας το παρουσίασα στη δι-ημερίδα το 1999 Πληροφορικής και Επιχειρησιακής Ερευνας οργανωμένη από το Τμήμα Ερευνας του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας (ΓΕΕΘΑ)

O αυτοματισμός του ARCHIE

Μετά την κατάκτηση της ορατής πλευράς της σελήνης, δηλαδή της πρώτης
εννοιολογικής εικόνας για το διαδίκτυο είχε σειρά η άλλη πλευρά. Η πρώτη
εικόνα ήταν ότι υπάρχει μια οντότητα που έχει περάσει από διάφορες φάσεις
εξέλιξης. Κάθε φάση προσθέτει το δικό της ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που
μετασχηματίζει την αρχική δομή. Θα στηρίξω την κατανόηση του διαδικτύου πάνω
στην εξελικτική του λογική, αυτό ήταν το κύριο νόημα της πρώτης εικόνας.


Ποιος ήταν ο μηχανισμός της εξέλιξης για κάθε νέο υπο-σύστημα ; όπως η κατασκευή ΜΙΜΕ (δες σχετικό ποστάρισμα), το DNS (δες σχετικό ποστάρισμα) κ.α μηχανισμός που σταδιακά επέκτεινε την δομή του διαδικτύου;

Η σύνθετη δομή του διαδικτύου, αναπτύσσεται βήμα-βήμα, πως ερμηνεύεται η μετάβαση από την Φάση Ν στην Φάση Ν+1 ;

Ενας επισκέπτης φοιτητής από ΗΠΑ στο ΝΟC μας έδειξε πως να χρησιμοποιήσουμε τον ARCHIE client. Είχαμε ήδη την εμπειρία της χειροκίνητης συλλογής πληροφορίας (δες ποστάρισμα για Παγκόσμιο Ιστό). Στην πραγματικότητα το υπο-σύστημα ARCHIE από το McGill υπερκέρασε το δικό μας προτζεκτ "info hunt". Εδώ βρήκα την ζητούμενη ερμηνεία: Η μετατροπή μιας χειροκίνητης κατανεμημένης διαδικασίας από ένα αυτόνομο υπο-σύστημα. Δηλαδή το χειροκίνητο "info hunt" που αντικαθίσταται από τον αυτοματισμό του ARCHIE. Βέβαια το ίδιο ισχύει και για κάθε άλλο χειροκίνητο "info hunt" δηλαδή μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα σε όλα τα μήκη και πλάτη του δικτύου, επαναλαμβανόμενη (*) για κάθε περίπτωση αναζήτησης κάποιας πηγής (networked information resources (nir)". Το υπο-σύστημα ARCHIE ήταν το πρώτο σύστημα NIR (υπάρχει άρθρο: publish with anon ftp).

Μέσα στο "working group - nir" άκουσα πρώτη φορά μια σειρά από έννοιες: HYPER-G, WAIS, Gopher, WWW κλπ. Τα είχα όλα αυτά μπροστά μου προσπαθώντας να βρώ μια άκρη, καταλάβαινα ότι συμμετείχα στο πεδίο της καινοτομίας, ήταν όμως αρκετά δύσκολο να τοποθετήσω τα πράγματα σε κάποια σειρά (δες ποστάρισμα Παγκόσμιος Ιστός). Αργότερα, έκανα και προβλέψεις:

Έβλεπα στα στατιστικά του NSFNET ότι το gopher τρέχει με χίλια ενώ το www έτρεχε με 200% (δες περιοδικό Internet Society) όμως δήλωσα δημόσια τον εντοπισμό του www σαν το δαρβινικό αποτέλεσμα της πρόκλησης NIR. Αυτό γιατί είδα ανώτερη περίπτωση "αυτοματισμου" σε σχέση με τον Gopher. Δηλαδή είδα τι σημαίνει "internet scale". Να πως σκέφτηκα, με βάση την πρώιμη έννοια "επόμενο κβάντο αυτοματισμού":

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥ WWW

WWW = multimedia + FTP, multimedia = ΜΙΜΕ 1.0
WWW = URL + HTML + HTTP, URL = scheme based on protocol://...DNS.../filesystem


Η αντίστοιχη ανάλυση συστήματος για το gopher είχε αδύνατα χαρακτηριστικά, ένα αρκετά πιό χειροκίνητο σύστημα. Η κλιμάκωση ήταν το ζητούμενο δηλαδή η παραγωγή περιεχομένου σε τεράστια κλίμακα. Δεν ήταν φυσικά το WWW του CERN (T.B.Lee 1989) από μόνο του αρκετό χρειάστηκε ο μηχανισμός IN-LINE-GRAPHICS του NCSA MOSAIC (Marc Andressen 1991) για να κάνει το website έννοια άξια αντιγραφής (#).

Το συμπέρασμα είναι ότι η τάση WWW-CERN-NCSA είχε ενσωματώσει μια σειρά από χαρακτηριστικά αυτοματισμού σε σχέση με το ανταγωνιστικό Gopher που το έκαναν να επικρατήσει. Το μοντέλο "κβάντο αυτοματισμού" είχε κάνει την πρώτη πρόβλεψη.


(*) επαναλαμβανόμενη, δηλαδή recursive

(#) να πως λύθηκε το πρόβλημα σχετικά με τη προέλευση των πηγών πληροφόρησις, που ανέφερα στο ποστάρισμα για τον Παγκόσμιο Ιστό.

Ο μετασχηματισμός ΜΙΜΕ 1.0

Η κατασκευή Χ.400 multimedia mail
θα μπορούσε να είναι ένας άλλος τίτλος για το σημερινό ποστάρισμα και αφορά την δημιουργία ένος εργαλείου, πολυμεσικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο με υποστήριξη ελληνικών την εποχή που δεν είχε ακόμη εμφανιστεί η περιβόητη Ευδώρα-Εudora ενώ εργαλεία όπως ELM, PINE και τα πιό προωθημένα MH, XMH χειρίζονταν μόνο ascii/text.

Το πιό ενδιαφέρον είναι ότι αυτή η καινοτομία έγινε στο πλαίσιο προώθησης του Εθνικού OSI δικτύου, με το στάνταρ Χ.400 (84) όπως προέβλεπε η σχετική ανάθεση από την DGXIII της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (national project V.5805). Έβαλα σαν παραδοτέα του έργου την σύνδεση με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο τύπου RFC822 και την πρακτική αξιολόγηση των δύο συστημάτων. Αναπτύχθηκαν προγράμματα - PERL scripts (Εβίνα Μακρή, Κώστας Μαρνέρης) για τα στατιστικά της διακινούμενης πληροφορίας (domains, lists) για να συγκρίνω τα αποτελέσματα. Το κλειδί ήταν οι κόμβοι RFC987 (ALG - application level gateway) που είχαν αναπτυχτεί (quipu, sunlink-mhs) με στόχο την προσέγγιση των δύο κόσμων ISO και IETF. Οι Marshall Rose και Steve Kille (στην ίδια ομάδα εργασίας του RARE WG messaging/directories) ήταν οι κύριοι συντελεστές αυτής της πολιτικής.

Σε αυτό το έργο "Value 5805" της ΕΕ περί προώθησης των Δικτυακών Υποδομών στην Ελλάδα το εργαλείο για "multimedia" ηλεκτρονικό ταχυδρομείο θα κάλυπτε την ανάγκη για ελληνικά .
Το manual του εργαλείου περιγράφει τα δομικά του στοιχεία. Η ΓΓΕΤ, το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ, το ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ και ο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ έτρεξαν το λογισμικό με επιτυχία. Μια ομάδα στο ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ (TSI) πρότεινε να αναλάβει την διανομή του εργαλείου αλλά δεν συνεργάστηκα (mea culpa) και έτσι πρόκανε η Ευδώρα :-( , αν και το εργαλείο είχε ελεύθερη άδεια χρήσης.


MIME σημαίνει Μulti-purpose Internet Message Extentions,δηλαδή ο μηχανισμός εισαγωγής πολυμέσων στο δίκτυο, αρχικά στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και μετά σε κάθε άλλη εφαρμογή όπως το WWW (+). Ηταν το standard για τη μορφή-format των μηνυμάτων. Στην ορολογία των αντιπέρα του Ατλαντικού ανταγωνιστών της OSI-φικής Ευρώπης λέγεται πιό χαλαρά RFC. (*)

Είχα ήδη αρχίσει να αισθάνομαι τα κύματα "καινοτομίας" που χαρακτήριζαν το νέο περιβάλλον (δηλαδή το αντι-OSI δικτυακό περιβάλλον.

Η Μαρία Δήμου από το CERN έστειλε μια μελέτη για τους email clients και αναφορά στο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό "ΜΙΜΕ 1.0".


Με το ΜΙΜΕ βρήκα τι ιδέες computational email και "ΕΜ -enabled mail" του N.Borenstein και άρχισα να φαντάζομαι μια Global Internet Machine (GIM) πλατφόρμα για νέες εφαρμογές


Επίσης, άρχισε να δένει η έννοια "εξέλιξη" σε σχέση με την GIM, σαν μια μετάλαξη κάτω από την επίδραση της έννοιας Metasystem transition .

Ο μετασχηματισμός MIME ήταν μια τέτοια μετάλλαξη και μάλιστα ενώ το δίκτυο βρισκότανε σε πτήση. Ο μηχανισμός metamail του Borenstein ενσωματωνόταν στο λειτουργό εξάρτημα sendmail, σταδιακά από μέιλερ σε μέιλερ.

Εδώ σαφώς απέκτησα εικόνα για το πως δημιουργείται η καινοτομία στο δίκτυο και μάλιστα μέσα από μια πραγματική κατασκευή τουλάχιστον στην ελληνική επικράτεια του διαδικτύου.

Επίσης εντόπισα μια οπτική γωνία θεώρησης των δικτυακών πραγμάτων που έδινε νόημα στην ερώτηση "τί ειναι το διαδίκτυο ;" (δες ποστάρισμα στο αγγλοφωνο μπλογκ).

Το MIME ήταν το πρώτο μου επίτευγμα τόσο σαν έννοια θεωρίας όσο και σαν εργαλείο στο πεδίο του internet developement.

Δυστυχώς ήμουν μέσα σε τεράστια πληροφοριακή καταιγίδα του κυβερνοχώρου αλλά κυρίως μέσα σε ένα εχθρικό εργασιακό χώρο στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ το 1994 που η συνισταμένη των γεγονότων οδήγησε να μην προχωρήσω με την καινοτομία αυτή αν και έκανα έναν σοβαρό σχεδιασμό.


(+) συχνά γράφεται από δημοσιογράφους κλπ ότι το WWW ήταν επίτευγμα του CERN, ο T.B.Lee με βοηθό τον R. Cailliau .... Ξεχνούν ότι η πρώτη φάση του Ιστού δεν είχε πολυμέσα ήταν μόνο ascii/text . Μάλιστα υπάρχουν αρνητικά σχόλια σχετικά με το κακό που προξένησε η εισαγωγή του in-line graphics από την ομάδα του NCSA (Marc Andreessen,Eric Bina) γιατί έφερε την TV-like κουλτούρα του κλικ.

(*) ο κύριος λόγος που επικαλούνταν οι Ευρωπαίοι μηχανικοί δικτύων/πληροφορικής ενάντια στην τεχνολογία του internet (1984-1994) ήταν ότι βασίζονταν σε κείμενα "αέρα" όπως τα λεγόμενα RFC και σε ανύπαρκτους νομικά οργανισμούς όπως IETF. Υπήρχαν και σύμμαχοι εξ'ΗΠΑ που είχαν την ίδια γνώμη. Είχαν στο μυαλό τους οργανισμούς όπως ISO και CCITT με διαδικασίες μπετόν-αρμέ.

Παγκόσμιος Ιστός Ψηφιακών Πηγών - WWW

Η εμπλοκή μου στην δημιουργία του λεγομένου World Wide Web - Παγκόσμιος Ιστός το 1988, σαν μέλους της υπο-ομάδας εργασίας για την ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού COSINE μέ έφερε μπροστά σε κάτι πραγματικά "εξω-πραγματικό". Γενικά το όλο θέμα "Networks" είχε αυτό τον χαρακτηρισμό, αν και η εμπειρία μου από το διδακτορικό στο St.Andrews (θέμα έρευνας: ο πειραματισμός με τον παραλληλισμό που επιδέχεται ένα σύστημα functional programming) που πρόσφερε τις βασικές αρχές "υπολογισμού", έννοιες από το UNIX, τη χρήση του PSS (Δημόσιο Δίκτυο Μεταγωγής Πακέτου UK),τη μελέτη για Distributed Computing architectures, έννοιες Parallel Programming κλπ αποτελούσαν μια κάποια γέφυρα εννοιών. Όμως εδώ με θέματα όπως User Support Informaton Services (#) και γενικά με το θέμα δικτύωση των πηγών πληροφορίας (networked information resources) ήμουν χαμένος για μεγάλο διάστημα. Δεν υπήρχε κάτι προηγούμενο στο υπόβαθρο γνώσεων που διέθετα ώστε να καταλάβω τι πρόβλημα έπρεπε να λυθεί. Πέρασα πολλές ώρες αγωνίας, συμμετέχοντας στις εργασίες της ομάδας προσπαθώντας να βρώ ένα μπούσουλα εννοιών. Στις ομάδες συμμετείχαν εκπρόσωποι από ακαδημαϊκά δίκτυα μεταφέροντας την εμπειρία τους με σκοπό την συνεργασία και το συντονισμό. Εκπροσωπούσα την Ελλάδα προσπαθώντας να βρω κάποιο χρήσιμο ρόλο, να μεταφέρω πίσω την εμπειρία, τις ιδέες. Υπήρχαν και γκουρού όπως η Joyce Raynolds από το IETF.

Βέβαια ήταν τόσο ρευστή η φύση του φαινομένου που εξέταζε η ομάδα εργασίας όπου και ο Robert Calliaux, συνεργάτης του T.B.Lee, απέριπτε τα in-line graphics του ΜΟΣΑΙΚΟΥ (MOSAIC) γιατί χαλούσαν την συνεργατική ιδέα του μέσου και έφερναν στο προσκήνιο μια TV-like κλικο-κουλτούρα, αυτό δήλωσε σε μια συνέντευξη προς το περιοδικό Web4Schools, η οποία όμως αποδείχτηκε ότι ήταν η killer εφαρμογή του www (*), οπότε η δική μου άγνοια περί το τι ήθελε η ομάδα εργασίας να φτιάξει, τελικά δεν ήταν και τόσο ακαταλόγιστη.

Τι είναι NIR - Νetworked Ιnformation Resources, ένα πρόβλημα, τρεις λέξεις αλλά μου πήρε αρκετές ώρες σκέψεις για να καταλάβω τι ήταν αυτό που ήθελε να φτιάξει η Ομάδα Εργασίας "RARE WG 3 SUBGROUP USIS".

Ετσι άρχισα να καταλαβαίνω τον λεγόμενο World Wide Web μέσα από την συμμετοχή στο RARE WORKING GROUP "User Support and Information Services" που έτρεχε η Jill Foster από το Πανεπιστήμιο του Newcastle. Πώς τελείως τυχαία μέσα από την συλλογή πληροφοριών από το MAILFTP του ΒΙΤΝΕΤ (GRATHDEM, μιμούμενος τις ιδέες της Ομάδας Εργασίας σκέφτηκα την "Πυθία" σαν σερβερ πληροφορίας (χειροκίνητης τροφοδότησης) και ένα εργαλείο "browser" για διάβασμα της πληροφορίας. Οι λίστες με τις εκτυπώσεις από τον PRIME που έφτιαχναν η Σέβη Δρακωνάκη και η Πάτρα Κωλέτση (μέλη της ομάδας info hunt στο Κέντρο Υπολογιστών) έπερναν αρκετά μεγάλο χώρο στο ισόγειο του Κέντρου Υπολογιστών του ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ. Δεν έχω την περιγραφή του έργου που σχεδίασα, πρέπει να την έχει ο καθηγητής Λεβέντης, αρκετά περιγράφει η πτυχιακή των κοριτσιών από το ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ.

Τι πληροφορία υπάρχει στο δίκτυο ήταν το ερώτημα που ήθελα να απαντήσουν οι φοιτητές, και αφου την μαζέψουμε να την σερβίρουμε δικτυακά για όσους τη χρειάζονται. Αργότερα έμαθα ότι κάπως έτσι ξεκίνησε και ο φοιτητής συν-ιδρυτής του YAHOO. Στην δική μου περίπτωση η παραγωγή περιεχομένου μαζικά (internet scale) δεν είχε τεθεί αν και καταλάβαινα ότι δεν ήταν εύκολη υπόθεση η δημιουργία και η συντήριση χρήσιμου περιεχομένου (δες αυτή την πλευρά στο ποστάρισμα για το ARCHIE). Με λίστες ξεκίνησε και ο Jerry Yang που άρεσε στους συμφοιτητές του, ένας χρήσιμος κατάλογος με ιστοχώρους που διαδόθηκε ασταπιαία με το ιντερνετ.

Ο λόγος που ξεκίνησα το Info-Hunt, το ανάφερα και στα πρακτικά της ομάδας εργασίας:

SUMMARY OF MAJOR INFORMATION SERVICES ON NETWORK

Two projects carried out by student assistants, are just being completed. One group "hunts" information and documents it generally, the other group developed an information server, userid "pythia", on a SUN machine which is fed with the output of the former group.Certain browsing commands are available to the logged in user including a mail facility to describe unsolved problems.The server currently contains general information about ARIADNE, other networks, key network terms, contacts etc


ήταν αφενός το αίτημα των φοιτητών να κάνουν κάτι επαναληπτικό ώστε να μάθουν και αφεταίρου να βρούμε κάτι χρήσιμο για να δικαιολογείται η χρήση του δικτύου. Γιατί η μοναδική υπηρεσία remote-login TELNET καθώς προχωρούσε η διάδοση του PC δεν είχε ενδιαφέρον πλέον. Οπότε έβλεπα τα πράσινα λαμπάκια των μόντεμ ακίνητα και σκεφτόμουνα τι εφαρμογή θα είχε το WAN (wide area network) δίκτυο που έφτιαχνε το πρόγραμμα Αριάδνη. Σίγουρα μια λίστα από χρήσιμα πράγματα θα είχε ενδιαφέρον.

(#) User Support Information Services, κάθε λέξη έχει τη σημασία της, αποτελούσε άγνωστο παράγοντα για μένα, ένα απέραντο ερωτηματικό: "τι είναι υπηρεσία ?", "υπηρεσία πληροφόρησις ?", "πως υλοποιείται στο δίκτυο?". Επίσης, ένα ολόκληρο IETF έχει ειδική ασχολία με το θέμα !? Το ζητούμενο ήταν ένα σύστημα υποστήριξης για τους χρήστες του δικτύου σχετικά με τις πηγές πληροφορίας πάνω στο δίκτυο. Το σύστημα θα είχε τη μορφή δικτυακής εφαρμογής (δηλ.υπηρεσίας) προσβάσιμη από τον κάθε χρήστη. Το πρόβλημα "Πως θα ανέβαιναν οι πηγές ?" το κατάλαβα μέσα από τη φοιτητική εργασία αλλά έδωσα "χειροκίνητη" λύση. Έτσι όταν συνάντησα τον ARCHIE κατάλαβα τον αυτοματισμό που φέρνει το δίκτυο.

(*) στο βιβλίο Running Money, o χρηματιστής Andy Kessler περιγράφει πως προέκυψε η διαφήμιση ως το επιχειρηματικό μοντέλο χρηματοδότησης του Διαδικτύου αντικαθιστώντας το μέσο direct mail.

ISOSUN - ο δικέφαλος γίγας

ISOSUN = ISO + SUN

ISO σημαίνει International Standards Organization και το μοντέλο κατασκευής δικτύων "Open System Interconnection - OSI", τεχνολογία με στάνταρς για να φτιάξεις το COSINE με τα πρωτόκολλα OSI του ISO (X.25/28/29, X.400/500). Ηταν η βασική φιλοσοφία του εγχειρήματος δηλ. προσανατολισμός στα στάνταρς (όχι ιδιόκτητη τεχνολογία) και ανοικτά συστήματα όπως το UNIX.

COSINE είναι το πρώτο μεγάλης κλίμακας Ερευνητικό Έργο (*), στην κατηγορία EUREKA της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Cooperation for Open Systems IN Europe.


SUN σημαίνει SUN MICROSYSTEMS, SUNOS (UNIX SV, UNIX-BSD) δηλαδή Τεχνολογία για να φτιάξεις ένα κόμβο στο INTERNET όπως προσδιορίζουν τα πρωτόκολλα TCPIP του ΙΕΤF (rfc xyz).

O ISOSUN είχε και τις δύο τεχνολογίες

• (a) tcp/ip, rip, dns, bsd sockets κλπ

• (b) X.25, X.400

Αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι είχε ένα πακέτο βασισμένο στο πρωτόκολλο RFC987 που γεφύρωνε τους δύο κόσμους μέσω του Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου (αργότερα πήρε το όνομα SUNLINK MHS)

Ο ISOSUN είναι ο υπολογιστής που στήριξε την ανάπτυξη του:

• COSINE (IXI, X.400-MHS, RFC-987 GATEWAY) του

• EUROPANET (πατέρα του DANTE και παππού του GEANT) και του

• ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ "ΑΡΙΑΔΝΗ" (πατέρα του ΕΔΕΤ και παππού του ΕΔΕΤ2 και ενός μεγάλου τμήματος του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ INTERNET (Autonomous System 2546 στο NSFNET το 1992)

Το αδελφάκι της ο LEON.NRCPS.ARIADNE-T.GR στήριξε τον πρώτο ΔΗΜΟΣΙΟ ISP στην Ελλάδα



ΑΡΙΑΔΝΗ σημαίνει το σχέδιο ανάπτυξης του Εθνικού Δικτύου Έρευνας - ιδρυτής ο ΝΙΚΟΣ ΜΑΛΑΓΑΡΔΗΣ (το όνομα "αριάδνη" τελικά έφτασε μέχρι και το δίκτυο με τα ΚΕΠ του ΥΠΕΣΔΑ, κάτι τέτοιο λέει το παράξενο ιδεόγραμμά τους, μοιάζει με παπάκι και έχει κόκκινη τελεία στο κέντρο). Το ΑΡΙΑΔΝΗ ξεκίνησε από το ΥΒΕΤ (Υπουργείο Βιομηχανίας) στο Σύνταγμα, μετά στην ΓΓΕΤ στην Μεσογείων, μετά στην Αρχελάου στο Παγκράτι σε ανεξάρτητο κτήριο και τέλος στον ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ (Ινστ. Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών).



ARIADNE NETWORK ελληνική σημμετοχή στο COSINE, ιδρυτικό μέλος της διεθνούς κοινοπραξίας, αργότερα έγινε ιδρυτικό μέλος του DANTE - Deliveralty of Advanced Network Technology to Europe

ARIADNE-T το όνομα που σκέφτηκα, να διατηρεί το όνομα που σκέφτηκε ο κ. Ν.Μαλαγαρδής, να αποτελεί Domain Name για το INTERNET χωρίς την πιθανή συμπλοκή με το ARIADNE του ΙΤΕ στην Κρήτη που ήταν ο πρώτος ελληνικός κόμβος UUCP και βρίσκετο σε φάση μετάβασης στο DNS. Επίσης δήλωνε το ερώτημα "OSI or IP ?" (δες τον προβληματισμό στην μελέτη για το ΤΕΕ)

Το πρώτο πειραματικό λογισμικό για προγραμματισμό δικτύου έτρεξε πάνω στον ISOSUN, Η σύνδεση με το NSFNET, Οι πρώτες συνδέσεις Πανεπιστημίων (ΑΘΗΝΑΣ, ΑΙΓΑΙΟΥ, ΘΡΑΚΗΣ, ΠΑΤΡΑΣ, ΠΑΝΤΕΙΟΥ, Πολ. Κρήτης, ΤΕΙ Αθήνας) της ΓΓΕΤ, του ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ, του ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟΥ.

Κάποια στιγμή μια ομάδα στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ έκανε τον ISOSUN front-end σε μινι-υπερ-υπολογιστή των PARSYTEC που δεν είχε δικό του δίσκο (τα είχα πάρει στο κρανίο με αυτή την κίνηση, γιατί δεν πήρατε τον LEON ? "μα ήταν πιό κοντά" ήταν η απάντηση του Υπευθύνου και ο κόμβος μας στο διαδίκτυο σερνότανε φυσικά, ναι τόση αγάπη για το διαδίκτυο).


Το πρώτο πρώτο διάγραμμα σχετικά με τη κατάσταση του Ιντερνετ στην Ελλάδα (το μεγαλύτερο τμήμα της εποχής) δείχνει το θέση του ISOSUN μαζί με τον αντικαταστάτη του τον δρομολογητή CISCO-AGS (μάλλον τον πρώτο που έφτασε στην Ελλάδα). Ένα βράδυ ενώ προσπαθούσα ένα νέο κόμβο (ΑΤΚΟ, PLANET ??) έβλεπα περίεργα πράγματα να συμβαίνουν στον ISOSUN. Αργότερα κατάλαβα ότι ήταν μπαγκ - bug στο λογισμικό SUNOS IP/X.25 που μόνο 8 συνδέσεις υποστήριζε. Στην ενάτη δεν έλεγε τίποτε αλλά έκανε χαοτική πολυπλεξία των πακέτων οπότε δεν είχα άλλη επιλογή από το σετ των CISCO (1 AGS, 2 MGS, 2 IGS). Λόγω προβλημάτων συνεργασίας της ομάδας (Αρβιλιάς, Κοροβέσης, Δρίγκας, Τελώνης) είχα αποφασίσει άλλος μηχανικός να χειριστεί το θέμα. Όμως το προσωπικό έπρεπε να υποχωρήσει έτσι μες τη νύχτα πήρα τον AGS
από το κουτί και ο γίγας πέρασε σε δεύτερο ρόλο στην διάταξη του ΛΑΝ.

CIDR -αλλαγή μηχανής δρομολόγησης σε πτήση

Τα αρχικά δηλώνουν Class-less Inter-Domain Routing Πως ερμήνευσα τις αλλαγές που σχετίζονται με δρομολόγηση στο διαδίκτυο (κυρίως στο core routing) μέσα στο μοντέλο "κβάντο αυτοματισμού". Ένα μοντέλο για το διαδίκτυο και τις αλλαγές του. Βασικές έννοιες του CIDR περιγράφτηκαν στην πτυχιακή του 1997 στο κεφάλαιο περί IPv6 Έζησα τα γεγονότα που αφορούν την επέκταση του συστήματος δρομολόγησης που είχε μέχρι το 1993 το διαδίκτυο. Τι θυμάμε από το CERN και τους Jean-Michell Jouanigot, Martin Olivier, συνάντηση με τον Brian Carpenter επικεφαλή της ομάδας δικτύων του CERN, πως κέρδισα μια νέα γραμμή 9.6Κbps ΙP Αθήνα-Γενεύη, φέρνοντας την ΑΡΙΑΔΝΗ πιό κοντά στις εξελίξεις του Ιντερνετ). Τον πειραματισμό με τα 8 Mbps broadband με τον ΟΛΥΜΠΟ στο διάστημα, έργο CHEOPS του CERN   που έφερα στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ και μαζί τον πρώτο δορυφορικό σταθμό για τον Olympus Satellite.

Βέβαια το δημοσιο-υπαλληλικό κατεστημένο στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ γρήγορα κατάφερε να με βγάλει από το έργο, ακόμα και από την emailist δηλώνοντας άλλον εκπρόσωπο στην ομάδα (σαν συμβασιούχος έργου δε παίζεις τους μονιμάδες με τίποτα). Ετσι έχασα την ευκαιρία να εμπλακώ με οπτική μεταγωγή - optical switching. Ενας καταπληκτικός εξοπλισμός που έμεινε στα αζήτητα. Η έννοια "backbone" ήταν σημαντικό μάθημα περί διαδικτύου, υπήρχε η ανάγκη σχεδιασμού του ΕΒΟΝΕ σαν ethernet πεντάγωνο να αξιοποιεί τα 3-4 fat-pipes της Ευρώπης προς Αμερική σαν ένα δίκτυο και μια οντότητα δρομολόγησης. Τι θυμάμε για το πρώτο CISCO στην Ελλάδα του Σαρτζετάκη (στοιχεία "συνεργασίας" με το ΙΤΕ με θέμα τη δικτύωση της χώρας, ένας ανταγωνιστικός διάλογος με αφορμή το ISODE, δεν μπορεί να κατέβει με τα 9.6 Kbps της Αριάδνης,έλεγε ο Στέλιος σαν μομφή το άκουγα εγώ κλπ κλπ :-) ) Η συμμετοxή μου στο πενταγωνικό ΕΒΟΝΕ (εκεί δοκιμάστηκε το BGP Policy Routing του ΙΕΤF), δεν είχε να προσφέρει τεχνογνωσία στην ομάδα έργασίας έτσι προσφέρθηκα για πρακτικογράφος. Οι γκουρού των δρομολογητών (BATES, LOTHBERG, STOCKMAN) έκαναν την κύρια δουλειά στην ομάδα για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη του EBONE, για τον καθένα ξεχωριστά μπορεί να γραφτεί ιστορία. Ο Tony Bates ευθύνεται για την ιδέα να μετατρέψω την Αριάδνη από πρόγραμμα OSI σε πρόγραμμα ανάπτυξης του Ελληνικού διαδικτύου. Οταν ο Bateς έφυγε από το ULCC για το RIPE, Ο Goldstein του NSF τον προβάδισε με τον χαρακτηρισμό "Τοny εγραψες ιστορία ...", πρόσφατα η CISCO τον προσέλαβε με τον τίτλο CISCO Innovator. Αυτή εδώ η εικόνα της Αριάδνης δεν είναι παρά ένα αντίγραφο αυτής του Tony για το JANET, το αντίστοιχο του ΑΡΙΑΔΝΗ για την Βρετανία. Ο Bernard Stockmann ευθύνεται (από το group IETF OPS) για το μάθημα καθοδήγησης του EBONE, το μάθημα σχεδιασμού του πρώτου σύνθετου backbone. Εκεί έμαθα βασικά στοιχεία της τεχνολογίας δρομολόγησης σε συνθήκες ζωντανών εξελίξεων (τα εφάρμοσα αργότερα στο ΟΤΕΝΕΤ). Και από τον Peter Lothberg πήρα την συναρπαστική εμπειρία, τι σημαίνει να τρέχεις μια "fat pipe" US-EU στο παγκόσμιο διαδίκτυο. Αργότερα έμαθα ότι και η CISCO το ίδιο έκανε με μένα (σε άλλη κλίμακα βέβαια) για τον σχεδιασμό των οπτικών δρομολογητών της σειράς GSR. Προσέλαβε τον Peter για σύμβουλο σχεδιασμού. Η αναφορά σε επώνυμους αποτελεί στοιχείο τεκμηρίωσης των ζωντανών παγκόσμιων εξελίξεων, αποτελεί πηγή των δικών μου μαθημάτων aλλά λειτουργεί και σαν προτροπή για επανάληψη της "συνταγής" από νέους developers (δες ποστάρισμα "Η αξία της διεθνούς σκηνής"). Η συνύπαρξη με Τζωρτζάκη (δύο ελληνικές συμμετοχές στο working group !)στο ΕΒΟΝΕ (ομάδα κατασκευής ενός ευρωπαικού δικτύου-κορμού για το διαδίκτυο) και στο RIPE (ομάδα συντονισμού παρόχων διαδικτύου στην Ευρώπη). Το αναφέρω γιατί έκανε μεγάλη εντύπωση στους άλλους εκπροσώπους, ιδιαίτερα για το "διπλό" κόστος της συμμετοχής από μια φτωχή χώρα.Τόσο το ΙΤΕ όσο και η ΑΡΙΑΔΝΗ/ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ συμμετείχαν στην δημιουργία του RIPE γιατί είχαμε διαφορετική αφετηρία. (Το ΙΤΕ είχε το BITNET-ΙΒΜ έτσι έστελνε τον Παντελή ενώ εγώ πήγαινα σαν Εθνικό Δίκτυο Ερευνας ΑΡΙΑΔΝΗ από την Ελλάδα). Κάπου το 1991/92 όταν άρχισαν οι πρώτες προσπάθειες για ενοποίηση των δραστηριοτήτων μας (Χαλάτσης, Ορφανουδάκης) συζητήσαμε για τον "εξορθολογισμό" των διεθνών συμμετοχών. Πάντως, τα τότε αποτελέσματα της συμμετοχής δεν πιστεύω ότι έχουν το ίδιο impact με την μετέπειτα συμμετοχή. Νομίζω, ότι η σταδιακή έλλειψη "οράματος" είναι η αιτία. Παρόμοια υποβάθμιση εντός του ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ, είναι ακόμη πιο απογοητευτική η εικόνα, μόνο σε επισκέψεις υπουργών και επιφανών επισκεπτών θυμούνται κάπως το θέμα και γίνεται αναφορά. Τις υπόλοιπες μέρες βλέπουν "σύνδεση συσκευής σε μία άλλη" μια τεχνική λεπτομέρεια. Ουτε μια ερώτηση διάολε !! "τι βλέπεις να είναι αυτό το ιντερνέτ" σαν επιστήμονας ?. Παρακολουθούσα την λίστα big-internet σχετικά με τις αλλαγές που συζητούνταν πάνω στα προβλήματα κλιμάκωσης των διευθύνσεων, προβλήματα δρομολόγησης (ο ρυθμός επέκτασης των μνημών σε δρομολογητές ήταν μικρότερος της αύξησης του πίνακα δρομολόγησης σε χωρητικότητα). Αργότερα όταν ήμουν εκτός ΑΡΙΑΔΝΗ, έτρεχα την υποδομή της SUPERFAST FERRIES και μέσα από το X.25 έκανα λογκιν στον ΕΡΜΗ που λάμβανε τις ανακοινώσεις της λίστας, εκτός και αν η πληροφορία ήταν πλέον στον Ιστό WWW οπότε έτρεχα lynx πάνω στο hypertext κείμενο χωρίς in-line γραφικά. Τότε παρακολουθούσα τα περί IPv7 και πως το CIDR είναι μια λύση του IPv4 κόσμου αλλά που ενσωματώνεται και στην νέα γεννιά IPv6 (το 7 εγκαταλήφτηκε σύντομα. Εδώ ήταν που σκέφτηκα οτι βλέπω κάτι που έχει εξελικτική λογική (pattern). To CIDR ήταν ο μετασχηματισμός του χειροκίνητου συστήματος core routing σε (υπό-)σύστημα αυτοματισμού. Ένα νέο επίπεδο και νέο είδος διεθύνσεων (autonomous system, prefix, variable address mask) πάνω στο υπάρχον επίπεδο του IP, ένας νέος μηχανισμός άθροισης ΙP addresses και συμπύκνωσης σε ένα address-prefix ώστε στους κεντρικούς δρομολογητές να φτάνει μία εγγραφή δρομολόγησης για πολλές των ακραίων δικτύων. Το αποτέλεσμα ήταν οικονομία IP διευθύνσεων και συγκράτηση της αύξησης στους κεντρικούς πίνακες δρομολόγησης. Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η αλλαγή, αυτή η καινοτομία στο δίκτυο έγινε χωρίς να σταματήσει να λειτουργεί. Μια νέα φάση εξέλιξης στο δίκτυο, ένα νέο βήμα αυτοματισμού, το CIDR-κβάντο αυτοματισμού Όλα τα παραπάνω έχουν σχέση με τη δική μου κατανόηση στα θέματα δρομολόγησης, συνδέονται με πραγματικά γεγονότα στα μέρη που σχεδιάστηκε η τεχνολογία, περιλαμβάνει συναντήσεις και γνωριμίες με ανθρώπους κλειδιά τόσο στο διεθνές όσο και στο ελληνικό στερέωμα.

TELMAT SM90 UNIX edition 7

Αυτή ήταν η πρώτη μηχανή (Motorola 68xxx, Unix edition 7, SMX) που βρήκα να λειτουργεί στο δωμάτιο του 3ου ορόφου της ΓΓΕΤ στο Σύνταγμα τον Σεπτέμβριο του 1986. Αργότερα ήρθε η εμπορική έκδοση της συσκευής (workstation/server) με την ονομασία "BULL-SPS7". Δυστυχώς τα πάντα ήταν στα Γαλλικά και έτσι δεν μπόρεσα να πειραματιστώ με το λογισμικό επικοινωνιών TCP/IP που διέθετε. Πειραματίστηκα αρκετά όμως με το UUCP - Unix-to-Unix-CoPy.

Σε αυτή την μηχανή μαζί με τον εξοπλισμό Χ.25 δοκίμασα το πρώτο networking paradigm - remote login και το "μαρκετιγκ" για την αξία του networking, χωρίς εντυπωσιακά αποτέλεσματα, η εμφάνιση του PC ακύρωνε το επιχείρημα της πρόσβασης εξ'αποστάσεως σε υπολογιστές. Τα λαμπάκια των μόντεμ παρέμεναν ακίνητα, ένδειξη της έλλειψης επικοινωνίας. Χρειάστηκαν αρκετά χρόνια (5-6 ?) για τρεμοσβήσουν τα λαμπάκια στο NOC του δικτύου

Μερικούς μήνες μετά έμαθα για το bang-style addressing ycor!sm90!sps7!mcvax αλλά την κεντρική έννοια του "UUCP cloud" άργησα να την αντιληφθώ γιατί οι δικές μου εμπειρίες τόσο με το PSS όσο και το DECNET ήταν one-to-one μετάδοση πληροφορίας. Ακόμα και με το email δεν έγινε το κλικ, άργησα να δώ την σημασία του γιατί η εμπειρία της κλιμάκωσης απαιτούσε συστηματική χρήση της επικοινωνίας για παραγωγική ανάγκη και όχι απλά για DEMO.